Belki, 10 yaşında bir çocuk sahibi olmanın verdiği “seçici algı” etkisidir bilemiyorum. Ama pandeminin ilk gününden beri, hastalığın çocuklar üzerindeki doğrudan, dolaylı ya da potansiyel etkileri -beraberindeki kaygılarla birlikte- hep ilgi alanımda oldu. Bu köşede de, Medyaport sayfalarında da bu konuya ilişkin pek çok yazı, haber ve söyleşi yayımlandı. Hepsinde de aynı konuya dikkat çekildi: Çocuklar pandeminin başından beri ihmal edildiler ve bu ihmalin bedelini yetişkinliklerinde ödeyecekler. Şunu da ekleyebilirim ki, bunun sorumlusu da, halen sermaye dışında, toplumun hiçbir kesimini gerçek anlamda koruma çabası ve iradesi göstermeyen siyasi iktidar(lar)dır.
İngiltere’de yapılan ve 18 Şubat 2022 tarihinde British Medical Journal’a (BMJ) haber olarak yansıyan bir analiz, bu kaygıların hiç de abartılı olmadığını ortaya koydu. [1] “Derinde Büyüyen Sorunlar: COVID-19’un İngiltere’deki Çocuklar ve Gençler İçin Sağlık Hizmetlerine Etkisi” başlıklı çalışma, COVID-19 pandemi sürecinde genellikle “unutulan” ya da gözden kaçırılan çocukların, pandeminin uzun vadedeki potansiyel etkilerinden en çok zarar görenler olacaklarına dikkat çekiyor.
Buna göre, COVID-19 nedeniyle hastaneye yatırılma oranları yetişkinlere göre 10 kat daha düşük olan çocukların diğer sağlık hizmetlerine erişimleri kötü bir şekilde kesintiye uğradı ve çocukların zihinsel sağlıkları da bu süreçten olumsuz etkilendi. Çocuklarda ruh sağlığı hizmeti talebindeki artış, yetişkinlere göre daha keskin artışlarla eşi görülmemiş bir artış gösterdi.
Yeme bozukluğu tedavisi için bekleyen çocuk sayısı 4 katına çıktı. Hastanelerdeki pediatri hizmetleri için bekleme listeleri yoğun artış gösterdi. Özel eğitim ihtiyaçları ve/veya engelli olanlar gibi savunmasız çocuklar bu süreçten ayrıca etkilendiler.
Araştırmada özet olarak şu bulgulara yer verildi:
Nisan ve Eylül 2021 arasında, 2019’un aynı dönemine göre çocuk ve genç ruh sağlığı hizmetlerine yapılan sevklerde yüzde 81 artış oldu. Aynı dönemde yetişkinlerde (19 yaş ve üzeri) artış yüzde 11 oldu.
Aynı dönemde, 2019’un aynı dönemine göre yüzde 59 artışla çocuklar ve gençler için 15 binin üzerinde acil veya acil kriz bakımı sevki yapıldı.
Nisan 2020 ile Mart 2021 arasında her beş çocuk ve gençten biri, ruh sağlığı servislerinde takip randevusu için 12 haftadan fazla bekledi.
Şüpheli bir yeme bozukluğu nedeniyle tedaviye başlamayı bekleyen çocuk ve genç sayısı, salgın öncesi seviyelerden dört katına çıkarak Eylül 2021’e kadar 2 bin 83’e ulaştı.
Pandemi sırasında, öncelikli olarak yeme bozukluğu nedeniyle acil servislere başvuran çocuk ve gençlerin sayısı Ekim 2019’da 107 iken, Ekim 2021’de 214’e ulaşarak, iki katına çıktı.
Planlı pediatrik hastane bakımı için bekleme listesi yedi ayda yüzde 22 arttı (Nisan 2021’deki 245 bin 654’ten Kasım 2021’de 300 bin 465’e). Aynı dönemde yetişkinler de dâhil olmak üzere tüm hastalar için tüm planlı hizmetlerdeki bekleme listesindeki yüzde 17’lik artışın üzerinde gerçekleşti.
Kasım 2021’de 1000’e yakın çocuk ve genç, iki yılı aşkın bir süredir çocuk hastanesi hizmetleri için bekliyordu. Kasım 2021’de, kanser şüphesi olan 16 yaşından küçük çocukların yüzde 15,7’si, Kasım 2019’dan yüzde 6’lık bir artışla, acil bir pratisyen hekim sevkinin ardından bir uzman görmek için iki haftadan uzun süre bekledi (toplamda 995 çocuktan 156’sı görüldü).
Biz biliyoruz ki, Türkiye’de (pek çok başlıkta olduğu gibi) çocuklarda COVID-19 vakalarına ilişkin sistematik bir bilgi halen yok.[2] Pandeminin çocuklar ve gençler üzerindeki sosyal ve psikolojik etkileri, eğitimdeki kayıplar ise halen gündem bile değil. Uzun süre de olmayacak gibi görünüyor.
Oysa, yine söz konusu çalışmada belirtildiği gibi; “salgının çocuklar ve gençler üzerindeki daha geniş etkileri, birçok yönden COVID-19 enfeksiyonunun kendisinden daha büyük”.
Sağlığın önündeki engeller, sağlığa bütüncül bakış eksikliği ve sadece belirli kesimlerin çıkarları doğrultusunda atılan adımlar çocuklarımızın sağlığını tehdit ediyor. Pandeminin çocukların sağlığı ve bakımı üzerindeki etkilerini anlamak ve bunun için acil adımlar atmak zorunludur.
[1] https://www.bmj.com/content/376/bmj.o430
[2] https://www.medyaport.net/gundem/cocuklar-covid-19dan-artik-daha-fazla-etkileniyor-h32914.html
