Merhaba,
Bu yazımda sizlere Ankara’da yapılan anlamlı ve göğüs kabartıcı bir ödül töreninden söz etmek istiyorum. Töreni düzenleyen örgüt, Görme Engelli Evrensel Hukukçular Derneği idi. 2001 yılında kurulmuş olan Dernek, iki yıldan beri engelliğe dayalı ayrımcılığa karşı çetin bir mücadele sürdürürken kanserden dolayı 26 yaşında yitirdiğimiz genç arkadaşımız Merve Ertem adına yılın genç görme engelli hukukçusu ile avukatlık mesleğine yıllarını vermiş deneyimli bir hukukçuyu seçiyor ve ödüllendiriyor. Bu yılki Tören, 25 Kasım 2022 günü, Ankara Barosu Eğitim Merkezinde yapıldı.
Törene, Aile ve Sosyal Politikalar Bakan yardımcısı Sn. Rıdvan Duran, Yargıtay Savcısı Sn. Serdar Kütahya ve Ankara Bölge Adliye Mahkemesi başkanı Sn. Gülsüm Kütahya’nın yanı sıra Türkiye Körler Federasyonu, Altı Nokta Körler Derneği Ankara Şubesi, Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Derneği gibi sivil toplum örgütlerinin temsilcileri ile çok sayıda yurttaşımız katıldı. Yılın en deneyimli hukukçusu olarak 50 yılını avukatlık mesleğine vermiş olan dostumuz Av. Cafer Tüzün seçilmişti.
Yılın genç görme engelli hukukçusu olarak yedi aday vardı. Seçici kurul bu yedi aday arasında seçim yapmakta bir hayli zorlanmış gözüküyordu. Bu yüzden hepsine plaket verilmesinin yanı sıra, eşitler arasında birinci olarak hukuk alanında Doktorasını yapmakta olan Sn. Seyfettin Çağrı Yıldırım’ı uygun buldu. Başta Dernek başkanı Şerif Ali Mutlu olmak üzere konuşan genç hukukçu adaylar, hak temelli mücadeleye vurgu yaptılar ve hakların ancak mücadele edilerek elde edilebileceğine dikkat çektiler.
Bu tablo ve yapılan konuşmalar beni 48 yıl öncesine götürdü. 1974 yılında 5-6 kişilik bir gurupla Körler Eğitim ve Kültür Derneği’ni kurarak başlamıştık engelli hakları mücadelesine. Ortalığı saran ve engellileri merhamet nesnesi olarak kullanarak yardım odaklı bir çabanın içerisinde bulunan yaygın örgütlenmeye karşın bizler, esas olanın engellilerin hakları için mücadele etmek olduğunu, ağlamayana meme verilmediğini, balık vermek yerine balık tutmanın öğretilmesi gerektiğini söylüyor, bu mücadelede söz, yetki ve kararın engellilere ait olduğuna vurgu yapıyorduk. Henüz BM tarafından Sakat Kişilerin Hakları Bildirgesi, eşitlik, bağımsızlık ve katılım hakkının altını çizen ve BM Genel Kurulunca kabul edilen Sakatlar için Fırsat Eşitliği konusunda Standart Kurallar ve BM Engelli Hakları Sözleşmesi yayınlanmamıştı. 1984 yılından sonra bu mücadeleyi Altı Nokta Körler Derneği, Türkiye Körler Federasyonu ve Engelliler Konfederasyonu bünyesinde yürüttük. Çok sayıda toplu Meclis çıkarması, oturma eylemi, yürüyüş, kitlesel basın açıklaması, açlık grevi ve imza kampanyası düzenledik. Bu sayede önemli kazanımlar elde etmeyi başardık.
1996 yılında Kanada’nın Toronto kentinde yapılan Dünya Körler Birliği’nin Beşinci Olağan Genel Kuruluna, BM Genel Kurulu’na engelli hakları sözleşmesi hazırlanarak üye ülkelerin imzasına açması için bir teklifin götürülmesini önerdik . Büyük bir heyecanla kabul edilen öneri, BM Genel Sekreteri Kofi Annan’a sunuldu. BM Genel Kurulu bu öneriyi 2002 yılında gündemine aldı ve 2006 yılının 13 Aralık gününde oybirliği ile kabul ederek üye ülkelerin imzasına açtı. Türkiye’nin ilk imzacıları arasında yer aldığı bu sözleşme 2009 yılından beri ülkemizde yürürlüktedir. Her ne kadar 20 yıldan beri iktidarda bulunan Ak-Parti hükümetleri, hala engellileri bir merhamet nesnesi olarak görüyor ve sosyal yardım odaklı politikaları yaşama geçiriyorsa da, artık cin şişeden çıkmıştır. Engelliler, haklarını mücadele ederek elde etmeyi, bu hakların lütuf ve bağış olmayıp doğumla elde edilen ve dokunulamaz insan hakları kapsamında olduğunu, asıl olanın bu hakların kağıt üzerinde benimsenmesi olmayıp, yaşama geçirilmesi ve bir zihniyet devrimine gereksinmemiz bulunduğunu öğrenmişlerdir. Bu nedenle hak temelli çalışan engelli örgütü sayısı artmakta; hak temelli anlayışı benimseyen engelli kadroların sayısı çoğalmaktadır. İşte 25 Kasım günü Ankara Barosu Eğitim Merkezinde yapılan ödül töreni bize bu tespitlerin bir tablosunu sunmaktadır. Bizler beş-altı kişilik bilinçli bir kadroyla yola çıkmıştık. Artık, hak temelli anlayışı ve mücadele kararlılığını benimsemiş yüzlerle, belki de binlerle sayılabilecek kadroya sahibiz.
Ektiğimiz tohumlar meyve vermeye başlamıştır. Şöyle düşünmekten kendini alıkoyamıyorum: Bu kadrolar o gün, yani mücadeleye başladığımız 1970’li yıllarda yanımızda olsaydı, kim bilir bugün nerelerde olurduk? Toplumdaki zihniyet dönüşümü yanında belediye meclisleri ve TBMM gibi temsil organlarında etkili temsilcilerimiz olur ve vurduğumuz yerden ses çıkarırdık. Ama hiçbir şey için geç değildir. Eminim ki, bu dinamik, kararlı ve bilinçli gençler, bizim yarım bıraktığımız işi tamamlayacaklardır. Onlarla övünç duyuyorum.
Dostça kalın.
Yazar hakkında:
Turhan İçli Kimdir: 1955 yılında Sivas’ta doğdu. 10 yaşında geçirdiği kaza sonucu kör oldu. ODTÜ Sosyoloji ve A.Ü. Hukuk Fakültesini bitirdi. Yüksek lisansını A.Ü. Sosyal Hizmet Bölümünde yaptı. 1974’ten beri örgütte engelli hakları mücadelesi içerisinde yer aldı. Altı Nokta Körler Derneği, Türkiye Körler Federasyonu ve Engelliler Konfederasyonu başkanlıkları yaptı. 15 yaşından itibaren sosyalist hareket içerisinde yer aldı. 12 Eylül zindanlarında yattı, işkenceli sorgulardan geçti. İki sosyalist partinin merkez komitesi ve CHP Parti Meclisi Üyesi oldu. Siyaset ve engelli hakları konusunda yüzlerce makalesi, araştırmaları ve 2 kitabı bulunuyor. Halen arabuluculuk ve serbest avukatlık yapıyor.
