Türkiye’de pekçok alanda içerik yoksunluğu yaşanıyor. Sayıların çok olması, içeriğin de boşaltılmasını doğuruyor neredeyse. Okul sayıları, hastane sayıları, üniversite sayıları, siyasi parti sayıları, medya kuruluşları sayıları, bakıldığında pek çok Avrupa ülkesinden daha fazla olsa da, başarı, üretim, çok seslilik, zenginlik anlamında yoksunluk kendisini gösteriyor.
Yargıtay rakamlarına baktığımızda siyasi parti sayısı Aralık 2022 itibariyle 122’yi bulmuş durumda. Bu rakamı belki birçok Avrupa ülkesinde bulmak mümkün değil. Bu partilerin çoğunun Yargıtay’ın sayfasında da açıkça görüldüğü gibi 0 üyesi var. Türkiye’de en fazla üye oranına sahip parti ise iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi ve toplam üye sayısı 11 milyonu geçmiş durumda.
Partilerin sayısının son yıllarda artmasının temel sebebi yeni sistem. İttifak yasası ile parti kurarak yüzde 0.5, yüzde 1.0 gibi oy oranlarıyla, birkaç milletvekilliğiyle Meclis’te yer alabilmek. Peki, bu durum hem siyasetteki, hem de ülkedeki sorunları çözmeye ne kadar yararlı olabiliyor.
İlk siyasi partinin Meşrutiyet döneminde, İttihad ve Terakki Partisi olarak 1908’de kurulduğunu, o dönemin muhalefet partisinin Hürriyet ve İtilaf Fırkası olarak modernist-otoriter çizgi ile liberal-muhafazakar çizgi arasında olduğunu hatırlayalım.
1920-23 döneminde ise gruplar şeklinde siyasi ideolojilerin faaliyette olduğunu görüyoruz. Atatürk döneminde ilk kurulan parti Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu, 1922’de 2. Müdafaa-i Hukuk Grubu kuruluyor. İkinci grup daha çok şikayet ve talepleri dile getiren nitelikte görev yapıyor. 1923-1946’da Cumhuriyet Halk Fırkası’nı görüyoruz. 1925’te kapatılan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, 1930’da kapatılan Serbest Cumhuriyet Fırkası denemeleri oluyor. Türkiye 1950’de Demokrat Parti ile tanışıyor, 1965 sonrasında da sınıf, ideoloji, din ve kimlik temelli ideolojik bölünmeler çerçevesinde partileşme görülüyor.
CHP ve DP’nin fikri ayrılığından doğan Adalet Partisi, sınıfsal temelli Türkiye İşçi Partisi, milliyetçi temelli MHP, alevileri temsil eden Türkiye Birlik Partisi, İslamcı ve muhafazakar MSP’den 12 Eylül 1980 darbesiyle birlikte kapatılan partiler ve yüzde 10 barajının getirildiği bir sisteme gidişi görüyoruz sonrasında. 1990’lardan sonra ise Güneydoğu ve Doğu’da Kürtlerin taleplerini siyasete taşıma iddiasıyla ortaya çıkan HEP (Halkın Emek Partisi) gündeme geliyor.
Ve bugünün 122 partili Türkiye’si. En son kurulan parti Zafer Partisi. 122 parti arasında ismi ilginç olan partilerden bazılarına göz atacak olursak; Tuğra Partisi, Şahlanış Partisi, Sevgi ve Saygı Partisi, Al Sancak Partisi, As Parti, Devlet Partisi, Devrim Hareketi, Kadın Partisi, İşçinin Kendi Partisi diye sıralanıp gidiyor.
Türkiye’de siyasi partiler devletten destek alıyor. 1965’te çıkarılan bir kanunun zaman zaman değişikliğe uğrayan bir yapısıyla. Siyasi Partiler Kanunu’nun 1 numaralı ek maddesine göre, Yüksek Seçim Kurulunca en son milletvekili genel seçimlerine katılma hakkı tanınmış olan ve genel barajı aşan siyasi partilere her yıl Hazineden ödenmek üzere o yılki genel bütçe gelirleri “(B) Cetveli” toplamının 5 binde 2’si oranında ödenek ayrılıyor.
