Ocak 2019 – Medya Gözlem Raporu

HÂLÂ GAZETECİYİZ

OCAK 2019 MEDYA GÖZLEM RAPORU

Merve Diltemiz Mol ve Selma Koçak

Giriş:

2019 yılı da tıpkı geride bıraktığımız son birkaç yıl gibi basın ve ifade özgürlüğü açısından iyi başlamadı. Ocak ayı geçmişte çok sayıda gazetecinin öldürüldüğü bir zaman dilimi olarak zaten basın açısından çok olumlu çağrışımları olmayan bir dönemi işaret ediyor. Zira Metin Göktepe, Onat Kutlar, Uğur Mumcu, Hrant Dink, Muammer Aksoy gibi önemli gazeteciler ve aydınlar Ocak ayında katledildi ve failleri bugüne kadar ya bulunamadı ya da bulunanların cezaları gerektiği gibi verilmedi. 8 Ocak’ta Metin Göktepe[1], 11 Ocak’ta Onat Kutlar[2] mezarları başında, 19 Ocak’ta Hrant Dink[3] öldürüldüğü Agos gazetesinin önünde, 24 Ocak’ta Uğur Mumcu[4] evinin önünde ve 31 Ocak’ta Muammer Aksoy mezarı başında anıldı. Uğur Mumcu’nun 26. ölüm yıldönümü dolayısıyla Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) ve Kadıköy Belediyesi “Türkiye’de Gazeteci Olmak, Gazeteci Kalmak” başlıklı etkinliği düzenledi. Etkinlikte konuşan TGC Başkanı Turgay Olcayto, Uğur Mumcu’nun halktan gizlenmeye çalışılan gerçeklerin izini sürmekteki başarısına ve halkın pek çok şeyi kendisinden öğrendiğine dikkat çekti. Yine aynı etkinlikte konuşan Kadıköy Belediye Başkanı Aykurt Nuhoğlu ise demokrasiden uzak bir yönetimle karşı karşıya olunduğu bugünlerde karamsarlıktan kurtularak demokrasinin güçlendirilmesi için mücadele etmek gerektiğine vurgu yaptı.[5] Hrant Dink için düzenlenen anma törenine de katılan Olcayto, gazetecileri öldürenleri azmettiren kişilerin bir an öne ortaya çıkarılmasının adaletin öncelikli görevi olduğuna dikkat çekti ve “Umuyoruz ki bundan böyle gazetecileri, sanatçıları, düşün insanlarını hedefe koyan mecralara ülkemizde geçit verilmez” dedi.[6]

Ocak, Dünya Çalışan Gazeteciler Günü’nün ayın 10’una denk gelmesi nedeniyle de önemliydi. 1961’den beri kutlama günü olarak kabul edilmiş 10 Ocak, bu yıl basın özgürlüğünde gerilemeler ve hak kayıplarının tartışıldığı bir bağlamda geçti. Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) Başkanı Gökhan Durmuş, yaptığı açıklamada “Türkiye’de gazeteciler açısından bugün ‘Çalışan Gazeteciler Günü’ kutlamak çok mümkün gözükmüyor. Çünkü sektörde işsizlik oranı çok yüksek, sendikalılık oranı çok az, ücretler düşük, güvencesiz çalışma çok yaygın… Basının özgür olmadığını söylediğimiz bir ortamda 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nü kutlamak da bizler için biraz zül oluyor. Elbette bunu değiştireceğiz. Elbette gazetecilerin 10 Ocak’ı kutladığı günler olacaktır. Biz sendika olarak da bunun için mücadele ediyoruz.”[7] ifadelerini kullandı. 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü vesilesiyle mesaj yayınlayan CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, “Ne yazık ki bu basın açıklamamı bile haberleştirebilecek gazetecilerin çoğu, AKP’nin siyasi ve polisiye engellemeleri yüzünden artık çalışamıyor. Çünkü 2013 yılından itibaren AKP’ye biat etmeyen, iktidarın propagandasını yapmayı reddeden yüzlerce, hatta binlerce gazeteci işsiz bırakıldı. AKP, kendisine biat etmeyen gazetecileri işsiz bırakmak için öncelikle onların çalıştığı kurumları kapattı” ifadelerini kullandı.[8]

10 Ocak Dünya Çalışan Gazeteciler Günü kapsamında Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından yapılan açıklamada kullanılan “Son 16 yılda ülkemiz genelinde hayata geçirilen reformlar, Türk basınının zenginleşmesine, çeşitlenmesine, daha demokratik ve özgürlükçü bir yapıya kavuşmasına vesile olmuştur.” ifadeleri gazetecilik örgütlerinin tepkisine yol açtı. TGS, yaptığı açıklamada “Gazeteciler, yoksulluk sınırında maaş almaktadır, ekonomik ve sosyal haklarını kullanamamaktadır. Avrupa’da yüzde 25 olan sendikalaşma oranı Türkiye’de yüzde 6’dır. Eleştirel gazeteciliğe olanak tanınmamaktadır. Gazetecilik ‘suç’ olarak tarif edilmekte ve gazeteciler hedef gösterilmektedir. 1 Ocak 2016 ile 29 Kasım 2018 tarihleri arasında 1954 basın kartı iptal edilmiştir. Yeni Basın Kartı Yönetmeliği ise önceki yönetmeliklerin gerisinde kalmıştır. Yayın yasakları, para cezaları, açılan davalar, gözaltılar, tutuklamalar, sansür, oto sansür artık günlük olaylar haline gelmiştir. Türkiye’de adil yargılanma hakkının ihlal edildiği bir ortamda, her gazeteci kendini mahkeme karşısında bulabilmekte ve hüküm giyebilmektedir. Gazetecilere yönelik sözlü ve fiziksel saldırılara karşı ‘cezasızlık’ yaklaşımı sürmektedir.” dedi.[9]

Ekonomik kriz nedeniyle işten çıkarmalar, küçülmeler ve iflaslar Ocak ayında da devam etti. 9 Haziran 2012 tarihinde yayın hayatına başlayan ve Sözcü grubunun yayını olan AMK (Açık, Mert, Korkusuz) gazetesi 4 Ocak tarihinde son kez okurlarıyla buluştu.[10] Gazetenin yöneticileri artık sadece sosyal medyada yer alacaklarını duyurdu.[11] Yine son dönemde ekonomik zorluklar yaşayan Flash TV’nin yayını, TURKSAT’a ödeme yapamayınca, 2 Ocak’ta kesildi. Bir gün sonra para ödendiğinde yayınlar başladı ancak Gerçek Gündem ve Gece Hattı gibi muhalif çizgisi olan programlara son verildi.[12] Benzer kararlar CNNTürk, TV8, TRT gibi kanallarda da alındı. Fiyat artışları nedeniyle yazılı basın kuruluşları personel sayısını ya da yayın günü sayısını azalttı. Karaman’da günlük yayın yapan Karaman Gündem, Yeni Karaman, Karaman’da Uyanış, Gazete Anadolu, Karaman’ın Sesi ve Karaman Gazetesi haftada sadece üç gün yayınlanma kararı aldı. Diyarbakır’da ise artan maliyetler nedeniyle dokuz yerel gazete Pazar günü yayın yapmayacaklarını duyurdu. Malatya’da, Malatya Flaş Haber, Malatya Olay ve Öz Haber ortak yayın yapma kararı aldıklarını açıkladı. Sıkıntılar yaygın basında da sürüyor. Demirören Medya Grubu, 15 yıllık Güncel Hukuk dergisinin yayın hayatına son verdiğini açıkladı.[13]

2010 yılında Aksu Bora, İlknur Üstün ve Selma Acuner tarafından kurulan ve feminist bir yayın anlayışıyla kitap çıkaran Ayizi Yayınevi 22 Ocak tarihinde ekonomik ve politik ortam dolayısıyla tasfiye sürecine girdiğini duyurdu. Bora yaptığı açıklamada “Elimizdeki kitapları da bitirene kadar satışımız devam edecek. Kapanma sürecimiz hazirana kadar uzayabilir. Ancak ondan sonra kesin olarak kapatıyoruz” ifadelerini kullandı.[14] Şimdiye kadar kadın yazarlara ait 63 kitap çıkaran Ayizi Yayınevi’nin kurucularından Bora, “Biz kadınları yazma konusunda yüreklendiren, cesaretlendiren bir yerde durduk. Bu nokta üzerinden kitaplarını yayınladık. Yayınevimiz kapansa da kadınlara yine yazmaktan vazgeçmeyin diye sesleniyoruz.” dedi.[15]

Gazetecilerin daha kapsamlı ifade edersek medya çalışanlarının giderek daha fazla işsizleştirildiği, güvencesizleştirildiği bir ortamda geçen birkaç yılın ardından 2019 da çok umutlu başlamadı. 6 Ocak’ta TGS; Sözcü gazetesinin çalışanlarına sendikadan istifa etmeleri için baskı uyguladığına dair iddialara karşı gazeteye baskılara son verme çağrısında bulundu. TGS tarafından yapılan açıklamada “Birçok yazarı, çalışanı, hatta sahibi hukuksuz bir şekilde yargılanan ve bu nedenle sendikamızdan her dönemde dayanışma gören Sözcü yönetimi kendi çalışanlarının anayasal hakkını yok sayıyor. Sözcü gazetesi yöneticileri, çalışanların sendikalı olma hakkını gasp ediyor. Gazeteciler Sendikasına üye olan Sözcü çalışanlarına sendikadan istifa etmeleri için üç gündür yoğun bir baskı uygulanıyor. Sözcü yöneticileri, gazetecileri tek tek çağırarak sendikadan istifa etmeyenleri işten atmakla tehdit ediyor” ifadeleri kullanıldı.[16]

Basın özgürlüğüne tehdit ve müdahalelerin de devam ettiğini görüyoruz. Ocak ayında da gazeteciler ve medya çalışanları; adli soruşturma, gözaltı, tutuklama ve fiziksel saldırılarla karşı karşıya kaldılar. RSF Genel Sekreteri Christophe Deloire, Euronews röportajında, “Türkiye’nin, gazeteciliğin tamamen yok edildiği bir laboratuvara dönüştüğünü” belirterek, bunun için hapse atma, işten çıkarma ve el koyma gibi tüm araçların kullanıldığını, bu şartlarda mesleğini yapmaya devam eden Türk gazetecilere büyük saygı duyduğunu vurguladı. “Bir gazeteci, sırf işlerini yaptıkları ve başka siyasi görüşten oldukları gerekçesiyle diğer gazetecilerin hapse atılmasını meşru görebilir mi? Bu tehlikeli bir sapkınlık. Bunu yapanlar Türkiye’de döneme veya rejime göre taraf alıyor ve tuttukları tarafın kendilerine bu hakkı verdiğini düşünüyorlar. Tutuklamaları meşru gösterenlerin tutumunu kınıyorum” ifadelerini kullanan Deloire, Türkiye’de tutuklu 100’den fazla gazeteciden 33’nün davasını derinlemesine incelediklerini belirtti ve bu kişilerin tamamen gazetecilik yaptıkları için tutuklandıklarını, Türkiye’de işlerini yaptıkları için düzmece bir şekilde terörizmle suçlanarak hapse atıldıklarını söyledi.[17]

2 Ocak’ta KRT Kültür TV’nin, 6 Ocak’ta ilk Ermeni televizyonu Luys TV’nin, 14 Ocak’ta Türkiyem TV’nin, 16 Ocak’ta Fotospor’un, 30 Ocak’ta Breaking News’in yayın hayatına başladığını duyurmaları da ayın olumlu gelişmeleri arasında değerlendiriliyor.[18]

Bu raporda Ocak 2019 tarihinde medyaya yönelik uygulanan baskıları ve cezalandırmaları; basın ve ifade özgürlüğü ve hak ihlalleri kapsamında değerlendirmek ve bir ölçüde anlamlandırmaya yardımcı olacak niceliksel verileri kaydetmek amaçlanıyor.

Aşağıda yer verdiğimiz istatistikler, Ocak ayında yaşanan hak ihlallerini kayıt altına almak için çeşitli -açık- kaynaklardan derlenerek düzenlendi. Önceki raporlarda da yer alan ve OHAL ilanından bu yana gözaltına alınan, yargılanan ve tutuklanan gazetecilerin kaydını tutan veriler Ocak ayı dâhil edilerek güncellendi.

İşten Çıkarma: 34

3 Ocak’ta DHA, Diyarbakır muhabiri Mehmet Türk’ün işine son verdi. Bölgede 25 yıldır gazetecilik mesleğini sürdüren Türk, 10 yıldır DHA’da çalışıyordu. Türk, “DHA’nın Demirören Medya Grubu’na satılmasından sonra genel merkezdeki bütün müdürler değişti. Yeni gelen yöneticiler eski kadronun hepsini çıkardılar. Yeni bir yapılanmaya gittiler. Bu yeni yapılanma içerisinde bizlerin olmayacağını söylediler. 10 yıl bölgede kelle koltukta, gece gündüz çalıştık. Nerede haber olduysa biz oraya gittik. Çatışmalı ortamda bile gece gündüz çalıştık. Ancak her şeyin güllük gülistanlık olduğu bir dönemde şirket yeni bir yapılanmaya gitti ve bize bunu reva gördüler” dedi.[19]

8 Ocak’ta TV8’de 20 kişinin işten çıkarıldığı öne sürüldü. İşten ayrılanlar arasında yönetimle anlaşarak çıkış alanlar olduğu iddia edildi.[20]

8 Ocak’ta Magazin muhabiri Seyhan Erdağ, Acun Ilıcalı’nın sahibi olduğu TV8 ile yollarının ayrıldığını duyurdu.[21] Bu istifa da TV8’in küçülme operasyonu kapsamında değerlendiriliyor.

14 Ocak’ta Cumhuriyet gazetesi, Reklam Koordinatörü Hasbi Öztep’in işine son verdi. Öztep, 2017’den bu yana gazetede çalışıyordu.[22]

17 Ocak’ta BeIN Sports’ta program sunuculuğu yapan spiker Ercan Taner, Twitter hesabından “gördüğü zulüm nedeniyle” görevinden istifa ettiğini duyurdu.[23]

19 Ocak’ta Demirören Medya Grubu bünyesindeki cnnturk.com’da Özgen Aydos, Hakan Özbek, Murat Aydın ve Murat İnceoğlu işten çıkarıldı.[24]

21 Ocak’ta Yeni Şafak yazarı ve AKP’nin eski Ankara milletvekili Aydın Ünal, gazeteye veda ettiğini duyurdu. Ünal “Müsaadenizle” başlıklı yazısında “… kaçışımız çürümeden, seviyenin düşmesinden, tahammülsüzlükten kaçıştır. Kaçışımız düşmandan değil, “dost” görünenden kaçıştır. Kaçışımız korkudan değil, pervasızlıktan; tehditten değil, aldırmazlıktan, gözü dönmüşlükten, hırstan kaçıştır. Kaçışımız, masumane kaygılarla dostça uyarılarımızı sınırsız iştihalarının ve kifayetsiz ihtiraslarının önünde mania olarak görenlerin iftiralarından, ithamlarından kaçıştır.”[25] ifadelerini kullandı.

22 Ocak’ta Demirören Medya Grubu bünyesindeki hurriyet.com.tr’de spor müdürü Timuçin Eriç, spor editörü Ozan Öztürk, gündem editörleri, Hakan Alkan ile Songül Dalgıç Bilgili, video editörü Nur Tütüncü ve metin yazarı Sebla Koçan işten çıkarıldı.[26]

30 Ocak’ta FOX TV ana haber bülteni sunucusu Fatih Portakal, Twitter hesabından yaptığı paylaşımla emekliye ayrılacağını açıkladı.[27]

OHAL İlanından bu yana toplam işten çıkarmalar: 3433

Gözaltına Alınan Gazeteci Sayısı: 3

21 Ocak’ta Jinnews muhabirleri Beritan Canözer ve Beritan Elyakut ile beraberlerindeki Hevidar Ödüngit, Diyarbakır’da TEM Şubesi ekipleri tarafından gözaltına alındı, ifadeleri alındıktan sonra serbest bırakıldı.[28]

Erkek: 0

Kadın: 3

OHAL İlanından Bu Yana Toplam Gözaltına Alınan Gazeteci Sayısı: 521

Hakkında Adli İşlem Yapılan Gazeteci Sayısı

Soruşturma Açılan Gazeteci Sayısı: 3

11 Ocak’ta Gazete Karınca İmtiyaz Sahibi Necla Demir hakkında “zincirleme şekilde örgüt propagandası yaptığı” iddiasıyla ve 13 yıla kadar hapis cezası talebiyle hazırlanan iddianame kabul edildi.[29]

KHK ile kapatılan Azadiya Welat gazetesi çalışanı Çetin Kurşun hakkında hazırlanan iddianame 14 Ocak 2019 tarihinde kabul edildi. İddianamede Çetin Kurşun’un ‘örgüt üyesi olma’ suçundan cezalandırılması isteniyor. Çetin Kurşun hakkında açılan davanın ilk duruşması 7 Şubat 2019 tarihinde görülecek.[30]

27 Ocak 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, Mezopotamya Ajansı muhabiri Lezgin Akdeniz hakkında hazırlanan iddianamenin kabul edildiği öğrenildi. İddianamede Lezgin Akdeniz’in ‘örgüt üyesi olma’ ve ‘zincirleme örgüt propagandası yapma’ suçundan yargılanması isteniyor.[31]

Hâkim Karşısına Çıkan Gazeteci Sayısı: 110

Hapis veya Para Cezası Alan Gazeteci Sayısı: 9

Gazeteci İdris Yılmaz hakkında açılan davanın karar duruşması 3 Ocak 2019 tarihinde görüldü. İdris Yılmaz duruşmaya SEGBİS aracılığıyla katıldı. Mahkeme İdris Yılmaz’ı ‘örgüt üyesi olma’ suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı.[32]

Cumhuriyet gazetesi eski muhabiri Pelin Ünker hakkında ‘Paradise Papers’ belgelerine ilişkin haberleri nedeniyle, Binali Yıldırım ve oğullarının şikâyeti üzerine açılan davanın karar duruşması 8 Ocak 2019 tarihinde görüldü. Mahkeme, savunmaların ardından Pelin Ünker’in ‘kamu görevlisine hakaret etme’ suçundan 8 bin 660 TL para cezası ve ‘iftira’ suçundan 1 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası ile cezalandırdı. Mahkeme cezayı ertelemedi.[33]

9 Ocak’ta gazeteci Ercan Ayrancı’nın da aralarında bulunduğu sekiz kişiye, KHK’yla kamu görevlerinden ihraç edilen eğitimciler Nuriye Gülmen ve Semih Özakça’nın açlık grevi eylemine destek oldukları için hapis cezası verildi.[34]

Yazar Perihan Mağden, gazeteciler Tunca Öğreten, Orhan Şahin ve Mehmet Çağlar Tekin hakkında “Cumhurbaşkanına hakaret” iddiasıyla açılan davanın karar duruşması 10 Ocak 2019 tarihinde görüldü. Perihan Mağden ile Tunca Öğreten’in ayrı ayrı 7 bin Türk Lirası para cezası ile cezalandırılmasına, Orhan Şahin ile Mehmet Çağlar Tekin’in beraatına karar verildi.[35]

Gazeteci Nazlı Ilıcak hakkında, 2 Ocak 2015’te Bugün gazetesinde yayınlanan “Askeri İstihbarat ve Tahşiyeciler” başlıklı yazısında ‘Genelkurmay Başkanlığı kayıtlarından çıkarılarak imha edilen gizli belgeyi yayınladığı’ iddiasıyla açılan davanın karar duruşması 22 Ocak 2019 tarihinde görüldü. Tutuklu bulunduğu cezaevinden SEGBİS aracılığıyla duruşmaya katılan Nazlı Ilıcak, ‘Devletin güvenliği veya iç veya dış siyasal yararları bakımından niteliği itibariyle gizli kalması gereken bilgilerini açıklama’ suçundan 5 yıl 10 ay hapis cezası ile cezalandırdı.[36]

KHK ile kapatılan Dicle Haber Ajansı muhabiri İdris Sayılğan hakkında açılan davanın karar duruşması 25 Ocak 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme İdris Sayılğan’ı ‘örgüt üyesi olma’ ve ‘örgüt propagandası yapma’ suçlarından 8 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı.[37]

Tahliye: 3

17 Ocak’ta MA muhabiri Seda Taşkın, 22 Ocak 2018’den beri tutuklu olduğu Sincan Kapalı Cezaevi’nden tahliye edildi.[38]

18 Ocak’ta 10 Mayıs 2018’de tutuklanan Kanun hükmünde kararname (KHK) ile kapatılan Özgür Gündem Gazetesi Yazı İşleri Müdürü Reyhan Çapan’ın avukatları, cezasının bir yıldan az kaldığı gerekçesi ile denetimli serbestlik kapsamında serbest bırakılması için cezaevi savcılığına başvuruda bulunmasıyla gazeteci Çapan tahliye edildi.[39]

Evrensel gazetesi muhabiri Kemal Özer hakkında açılan davanın görülmesine 21 Ocak 2019 tarihinde devam edildi. Mahkeme, adli kontrol şartıyla Kemal Özer’in tahliyesine karar verdi ve duruşmayı 11 Mart 2019 tarihine erteledi.[40]

Tutuklama: 1

KHK’yla kapatılan Karşı Gazetesi’nin eski Genel Yayın Yönetmeni Eren Erdem 7 Ocak’ta adli kontrolle tahliye edildi[41] ancak 8 Ocak’ta yeniden tutuklandı.[42]

OHAL İlanından Bu Yana Toplam Tutuklu Gazeteci Sayısı: 211

Fiziksel Şiddet, Tehdit ve Saldırı Girişimine Uğrayan Gazeteciler:

Siirt Müftüsü Ahmet Altıok 31 Aralık 2018 tarihinde Charlie Hebdo saldırısnı hatırlatarak Odatv’yi tehdit etmişti.[43] 13 Ocak 2019 tarihinde Avrupa Gazeteciler Birliği (AEJ), Altıok’un Hizbullah’ın yayın organına yaptığı açıklamada “Yanlarına kâr kalmadı” sözleriyle Odatv’yi hedef göstermesini eleştirdi. AEJ, açıklamasında, “Avrupa Gazeteciler Birliği, Türk otoritelerini, özellikle de Diyanet’i, gazetecilere karşı benzer tehditleri durdurmak adına din adamı hakkında gecikmeden soruşturma açması çağrısında bulunuyor” ifadelerini kullandı. AEJ, ayrıca Odatv’ye yönelik katliam çağrısının ardından gazetecileri korumak için Avrupa Konseyi’ni de harekete geçmeye çağırdı.[44]

TGS, Twittter sayfasından Ulusal Kanal muhabiri Gürkan Demir ve Aydınlık muhabiri Seda Akyüz’ün, ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’un Ankara ziyaretine yönelik protestoyu haberleştirdikleri sırada polis tarafından darp edildiğini duyurdu ve “Medyaya yönelik bu saldırıyı kınıyoruz. Sorumlular hakkında işlem başlatılmasını istiyoruz” ifadelerini kullandı.[45]

Erişim Engelleri: 12

Hürriyet Gazetesi Okur temsilcisi Faruk Bildirici’nin her hafta köşe yazılarında yer verdiği “Haftanın Engellenenleri”[46] bölümündeki verilere göre Ocak ayı içerisinde Sulh Ceza Hâkimlikleri en az 12 habere erişim engeli getirdi.

Gazete ve Haber Ajanslarına Yönelik Baskılar

1 Ocak’ta Anadolu Ajansı’nda yönetici kadro ve müdürlerin dışındaki çalışanların maaşlarının düşürüldüğü açıklandı. Ajansta yetkili Medya-İş Sendikası’nın bağlı olduğu Hak-İş Konfederasyonu Başkanı Mahmut Arslan’ın AA yönetimiyle konuştuğu ancak ikna edemediği bildirildi. Söz konusu kararın muhabirlere ve idari personele tebliğ edildiği belirtildi. Ayrıca muhabir, idari personel gibi çalışanlara daha önce verilen eğitim, çocuk gibi başlıklardaki ek ödemelerin yeni dönemde kaldırıldığı ileri sürüldü.[47]

3 Ocak’ta Demirören Medya Grubu bünyesinde Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama AŞ’nin yayınladığı Güncel Hukuk dergisi, 15 yıllık yayın hayatına son verdiğini açıkladı.[48]

Gazeteci Hasan Cemal hakkında 4 Aralık 2015 tarihinde T24 internet sitesinde yayınlanan “Silvan’dan: Bizi acılara, ölümlere o kadar alıştırdılar ki…” başlıklı yazısı nedeniyle açılan davanın görülmesine 3 Ocak 2019 tarihinde başlandı. Hasan Cemal’in avukatı yazıda görüşlerine yer verilen 3 kişi hakkında açılan davada mahkemenin beraat kararı verdiğini belirtti ve Hasan Cemal hakkında da beraat kararı verilmesini talep etti. Mahkeme bu talebi reddetti ve duruşmayı 16 Nisan 2019 tarihine erteledi.[49]

4 Ocak’ta MA muhabiri Esra Solin Dal’ın, yargılamasında savcılık mütalaasında yedi buçuk ila 15 yıl arasında değişen hapis cezasıyla cezalandırılması talep edildi.[50]

KHK ile kapatılan Dicle Haber Ajansı Haber Müdürü Ömer Çelik ve muhabir Metin Yoksu, Diken haber portali eski editörü Tunca Öğreten, Birgün gazetesi çalışanı Mahir Kanaat; Yolculuk gazetesi Yazı İşleri Müdürü Eray Sargın ve Etkin Haber Ajansı Haber Müdürü Derya Okatan’ın aralarında bulunduğu 6 gazeteci hakkında açılan davanın görülmesine 8 Ocak 2019 tarihinde devam edildi. İddianamede, 6 gazetecinin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak’a ait, Redhack tarafından ulaşılan ve daha sonra internet ortamında yayınlanan elektronik postaları haberleştirdikleri gerekçesiyle ‘örgüt üyesi olma’, ‘örgüt propagandası yapma’ ve ‘bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri değiştirme veya yok etme’ suçlarından cezalandırılması isteniyor.[51]

Gazeteci Rojhat Doğru hakkında “Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozma” ve “kasten yaralama” iddialarıyla davanın görülmesine 10 Ocak 2019 tarihinde devam edildi. Rojhat Doğru duruşmaya tutuklu bulunduğu cezaevinden ses ve bilişim sistemi (SEGBİS) aracılığı ile katıldı. Mahkeme Doğru’nun tutukluluk halinin devamına karar vererek duruşmayı erteledi.[52]

46 gazeteci hakkında açılan ve “KCK Basın Davası” olarak bilinen davanın görülmesine 11 Ocak 2019 tarihinde devam edildi. Mahkeme soruşturmayı yürüten emniyet görevlileri hakkında açılan davanın akıbetinin sorulmasına karar verdi ve duruşmayı 9 Mayıs 2019 tarihine erteledi.[53]

Gazeteci Kibriye Evren hakkında açılan davanın görülmesine 11 Ocak 2019 tarihinde devam edildi. Mahkeme Kibriye Evren’in tutukluluk halinin devamına karar vererek duruşmayı erteledi.[54]

11 Ocak’ta Gaziantep’te geçen yıl gerçekleştirilen Fıstık Festivali’nin zamanlaması nedeniyle sosyal medya üzerinden Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin’i eleştiren ve Fransa’da serbest gazetecilik yaptığı belirtilen Halil İbrahim Erbil’in yargılamasına başlandı.[55]

KHK ile kapatılan Özgürlükçü Demokrasi gazetesinin basıldığı ve mahkeme kararıyla Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na (TMSF) devredilmiş olan Gün Matbaacılık’ın sahibi Kasım Zengin ve 20 matbaa çalışanı hakkında açılan davanın görülmesine 14 Ocak 2019 tarihinde devam edildi. Duruşmada savcı esas hakkındaki mütalaasını açıkladı ve 12 kişinin ‘örgüt üyesi olma’ suçundan ve 9 kişinin ise ‘örgüte bilerek yardım etme’ suçundan cezalandırılmasını talep etti. Mahkeme tutuklu 9 kişinin bu halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 11 Şubat 2019 tarihine erteledi.[56]

Evrensel gazetesi hakkında, gazetede 13 Temmuz 2018 tarihinde yayınlanan “Albayrak işçilere saldırı programının sinyalini verdi” başlıklı haberde Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’a hakaret edildiği iddiasıyla açılan davanın görülmesine 16 Ocak 2018 tarihinde başlandı. Mahkeme Berat Albayrak’ın davaya katılma talebini kabul etti duruşmayı 5 Mart 2019 tarihine erteledi.[57]

Diyarbakır’ın Sur ilçesindeki sokağa çıkma yasağı sırasında, dönemin Diyarbakır Jandarma Bölge Komutanı Tuğgeneral Musa Çitil ile ilgili, KHK ile kapatılan Dicle Haber Ajansı’nda yer alan haberler ve bu haberlerin sosyal medya hesaplarından paylaşılması gerekçe gösterilerek 7’si gazeteci 8 kişi hakkında açılan davanın görülmesine 16 Ocak 2019 tarihinde devam edildi.[58]

Hollanda’da yayın yapan ekonomi gazetesi Het Financieele Dagblad’ın Türkiye muhabiri Johanna Cornelia Boersma’nın 17 Ocak 2019 tarihinde sınır dışı edildiği öğrenildi. Basında yer alan haberlerde Boersma’nın ikametgâhını uzatmak için gittiği İstanbul İl Göç İdaresi’nde gözaltına alındığı ve daha sonra Hollanda’ya gönderildiği belirtildi. Haberlerde ayrıca sınır dışı kararının gerekçesinin gazetecinin örgüt bağlantısı olduğu yönünde Hollanda polisi tarafından yapılan istihbarat paylaşımı olduğu belirtildi. Bu iddia ile ilgili olarak Hollanda savcılık sözcüsünün Hollanda’nın sınır dışı veya iade talebi olmadığını belirttiği bildirildi.[59]

Aralarında gazeteci İshak Karakaş’ın da olduğu 10 kişi hakkında Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Afrin’e yönelik askeri operasyonları ile ilgili sosyal medya paylaşımları nedeniyle açılan davanın görülmesine 17 Ocak 2019 tarihinde devam edildi. Duruşmada esas hakkındaki mütalaasını sunan savcı 10 kişinin zincirleme örgüt propagandası yapma suçundan cezalandırılmasını talep etti. Savunmaların ardından mahkeme duruşmayı 26 Mart 2019 tarihine erteledi.[60]

KHK ile kapatılan Özgür Gündem gazetesi Genel Yayın yönetmeni Zana Kaya, sorumlu Yazı İşleri Müdürü İnan Kızılkaya, imtiyaz sahibi Kemal Sancılı, Yayın Danışma Kurulu üyeleri Aslı Erdoğan, Necmiye Alpay, Filiz Koçali, Ragıp Zarakolu ve Bilge Aykut ile yazar Eren Keskin hakkında açılan davanın görülmesine 17 Ocak 2019 tarihinde devam edildi. Mahkeme Kemal Sancılı’nın tutukluluk halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 10 Nisan 2019 tarihine erteledi.[61]

Aralarında gazeteci Haydar Ergül ile DBP ve HDP üyelerinin de bulunduğu 8’i tutuklu 21 kişi hakkında açılan davanın görülmesine 18 Ocak 2019 tarihinde devam edildi. Savunmaların ardından mahkeme Ahmet Sağınç’ın tahliyesine ve gazeteci Haydar Ergül ile DBP ve HDP yöneticileri Eşref Yaşar, Ercan Doğru, Aygül Turhan, Mustafa Elma, Abdullah Geldi, Münevver İlingi ve Aysel Diler’in ise tutukluluk hallerinin devamına karar verdi ve duruşmayı 5 Nisan 2019 tarihine erteledi.[62]

Sözcü gazetesi yazarları Emin Çölaşan ile Necati Doğru ile gazetenin genel yayın yönetmeni Metin Yılmaz’ın da aralarında olduğu 5 kişi hakkında açılan davanın görülmesine 18 Ocak 2019 tarihinde devam edildi. Mahkeme dava dosyasının, gazetenin sahibi Burak Akbay ve beraberindeki 3 kişi hakkında açılan dava ile birleştirilmesine karar verdi.[63]

KHK ile kapatılan Özgür Gündem gazetesinin Eş Genel Yayın Yönetmenleri Eren Keskin ve Hüseyin Aykol ile gazetenin Yazı İşleri Müdürü Reyhan Çapan ve gazeteci Hasan Başak hakkında açılan davanın görülmesine 22 Ocak 2019 tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı 7 Mayıs 2019 tarihine erteledi.[64]

Gazeteci Canan Coşkun hakkında, gazeteciler Can Dündar ve Erdem Gül’ün tutuklanmasına ilişkin yazdığı “Erdoğan buyurdu, gazetecilik tutuklandı” haberi nedeniyle açılan davanın görülmesine 24 Ocak 2019 tarihinde başlandı. İddianamede Canan Coşkun’un ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ suçundan cezalandırılması isteniyor.[65]

KHK ile kapatılan Özgür Gündem gazetesine destek için “Nöbetçi Genel Yayın Yönetmeliği” kampanyasına katıldıkları gerekçesiyle Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) Türkiye Temsilcisi Erol Önderoğlu, yazar Ahmet Nesin ve TİHV Genel Başkanı Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı hakkında açılan davanın görülmesine 28 Ocak 2019 tarihinde devam edildi. Yurtdışında bulunan Ahmet Nesin’in istinabe yoluyla alınan ifadesinin Fransızcadan Türkçeye çevrilerek dosyaya eklendiği öğrenildi. Mahkeme Ahmet Nesin ile ilgili yakalama kararının kaldırılmasına karar verdi ve duruşmayı 27 Şubat 2019 tarihine erteledi.[66]

Raporda Yararlanılan Kaynaklar