Eylül 2017 Medya Gözlem Raporu

Can Irmak Özinanır ve Canberk Gürer / HALA GAZETECİYİZ

Türkiye’de özgür bir medya ortamının var olduğu dönemlerden bahsetmek biraz zordur. Basın ve genel olarak kitle medyası her zaman devlet, sermaye ve çeşitli güç odaklarının baskısı altında olmuştur. Bu baskının yapısal boyutlarının yanısıra ülkenin siyasal kültürüne içkin boyutları da olduğunu söylemek lazım. Osmanlı Devleti’nde basının doğumundan beri neredeyse her iktidar, iktidarını sağlamlaştırmanın bir bölümü olarak medya ve akademi üzerinde baskı oluşturmayı bir yöntem olarak benimsemiştir. Ancak bazı olaylar, medya üzerindeki baskının artmasında dönüm noktası kabul edilebilir. 15 Temmuz darbe girişimi bu tür bir dönüm noktası olmuştur. Darbecilerin ilk hedeflerinden biri medya olmuş ve darbenin püskürtülmesinde medya ciddi bir rol oynamış olmasına rağmen, AKP hükümeti tarafından darbe girişimine karşı başlatıldığı söylenen Olağanüstü Hâl’in (OHAL) de ilk hedeflerinden biri medya olmuştur. 20 Temmuz’da ilan edilen OHAL’den bir hafta sonra 27 Temmuz 2016 tarihli 668 Sayılı KHK ile 45 gazete, 16 televizyon, 15 dergi, 3 haber ajansı, 23 radyo, 29 yayınevi ve dağıtım şirketi kapatıldı (ÇGD raporu, Temmuz-Eylül 2016). Bunun ardından ise yaygın tutuklamalar ve medya üzerindeki baskılar başladı.  Bu raporda, medya üzerindeki baskıların bir bölümü aydınlatılmaya çalışılıyor. Verilerin çoğu 15 Temmuz 2016-Eylül 2017 arasını ele alıyor, birikimli veriye ulaşılamadığı durumlarda ise Eylül ayı itibariyle durum raporlanıyor. 

Basın kartı sahibi gazeteci sayısı (Eylül 2017 itibarıyla)

Göreve bağlı basın kartı: 9734

Süreli basın kartı: 5497

Serbest basın kartı: 43

Basın şeref kartı sahibi: 81

Toplam:  15.355

Veriler, TBMM Plan Bütçe Komisyonu 26. Dönem 3. Yasama yılı 1/11/2017 tarihli toplantı tutanağından elde edilmiştir.

Karasal, uydu ve kablo ortamlarında yayın yapan radyo ve televizyon sayısı (Eylül 2017 itibarıyla)

Toplam: 1792

Veriler, TBMM Plan Bütçe Komisyonu 26. Dönem 3. Yasama yılı 1/11/2017 tarihli toplantı tutanağından elde edilmiştir.

Gözaltına alınan gazeteci sayısı (Temmuz 2016-Eylül 2017)

Erkek: 271

Kadın: 15

Toplam: 286

Veriler Gazeteciler Cemiyeti, Çağdaş Gazeteciler Derneği ve Bianet’in medya gözlem raporlarından karşılaştırmalı olarak elde edilmiştir.

İşten çıkarılan gazeteci sayısı (Temmuz 2016-Eylül 2017)

Toplam: 2988

Veriler Çağdaş Gazeteciler Derneği ve Bianet’in medya gözlem raporlarından karşılaştırmalı olarak elde edilmiştir.

Hakkında adli işlem yapılan gazeteci sayısı (Eylül 2017)

Sanık: 68

Şüpheli: 35

Hükümlü: 19

Toplam tutuklu: 122

Toplam yargılanan: 296

Veriler Bianet’in medya gözlem raporlarından elde edilmiştir.

Fiziksel şiddet, tehdit ve saldırı girişimine uğrayan gazeteci sayısı (Temmuz-Eylül 2017)

Toplam :10

Veriler Bianet’in medya gözlem raporlarından elde edilmiştir.

Erişim engeli getirilen haber ve yazı sayısı (Temmuz 2016-Eylül 2017)

Toplam: 1507

Veriler Gazeteciler Cemiyeti ve Bianet’in medya gözlem raporlarından karşılaştırmalı olarak elde edilmiştir.

Akreditasyon engeli ayrımcılığı (Temmuz 2016-Eylül 2017)

Toplam: 5

Veriler Gazeteciler Cemiyeti ve Bianet’in medya gözlem raporlarından karşılaştırmalı olarak elde edilmiştir.

Olağanüstü Hal kapsamında yayınlanan Kanun Hükmünde Kararnameler ve 668 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca kurulan komisyon kararıyla kapatılan haber ajansı, televizyon, radyo, gazete, dergi, yayınevi ve dağıtım kanalı sayısı (Temmuz 2016-Eylül 2017)

Haber ajansları: 6

Televizyon: 33

Radyo: 37

Gazete: 65

Dergi: 20

Yayınevi ve dağıtım kanalı: 29

Veriler, TBMM Plan Bütçe Komisyonu 26. Dönem 3. Yasama yılı 1/11/2017 tarihli toplantı tutanağı ve ilgili Kanun Hükmünde Kararnamelerden elde edilmiştir.

(KHK’lere ilişkin inceleme raporu aşağıda yer almaktadır.)

Radyo Televizyon Üst Kurulu’na gelen vatandaş bildirimleri (Ocak 2017-Eylül 2017)

Toplam: 125.482

Veriler, TBMM Plan Bütçe Komisyonu 26. Dönem 3. Yasama yılı 1/11/2017 tarihli toplantı tutanağı ve ilgili Kanun Hükmünde Kararnamelerden elde edilmiştir.

Medya sahipliğindeki durum (Eylül 2017 itibariyle)

Doğuş Medya Grubu

Sahibi: Filiz Şahenk, Deniz Şahenk, Ferit Şahenk

Medya organları: NTV, NTV Radyo, Star, Kral FM

Hükümete yakınlığı: Doğrudan hükümete bağlı değil ancak Gezi eylemlerinden beri hükümete yakın bir çizgi izlemeye çalışıyor.

Diğer sektörler: Bankacılık ve finans, otomotiv, enerji, inşaat, yiyecek-içecek

Turkuvaz Medya Grubu

Sahibi: Ömer Faruk Kalyoncu

Medya organları: Sabah, Takvim, Atv, Ahaber, Sabah.com.tr, Ahaber radyo, Yeni Asır

Hükümete yakınlığı: Hükümet yanlısı

Diğer sektörler: İnşaat, enerji

Doğan Medya Grubu

Sahibi: Aydın Doğan, Arzuhan Yalçındağ, Vuslat Sabancı, Hanzade Doğan Boyner

Medya organları: Hürriyet, Posta, Kanal D, CNN Türk, hürriyet.com.tr, Radyo D, Radyo CNN Türk.

Hükümete yakınlığı: Doğrudan yakınlığı yok, yer yer muhalif yayınlar da yaptı ve terör suçlamalarına maruz kaldı. Bir süredir hükümeti fazla rahatsız etmeyen yayınlar yapmaya çalışıyor.

Diğer sektörler: Enerji, perakende, sanayi, gayrimenkul, otomotiv pazarlama, turizm ve finans.

Hayat Görsel Yayıncılık A.Ş.

Sahibi: Zekeriya Karaman, Mustafa Çelik, İsmail Karahan, Ahmet Hüküm

Medya organları: Kanal 7, haber7.com, Radyo 7

Hükümete yakınlığı: Hükümet yanlısı

Diğer sektörler:  –

Demirören Holding

Sahibi: Erdoğan Demirören, Yıldırım Demirören, Fikret Tayfun Demirören, Meltem Oktay

Medya organları: Milliyet, Vatan, milliyet.com.tr

Hükümete yakınlığı: Doğrudan hükümet yanlısı değil, muhalif de değil. Hükümetle bir haber sebebiyle anlaşmazlığa düştükleri ve doğrudan Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından Erdoğan Demirören’in azarlanarak ağlatıldığı iddiaları gündeme gelmişti.

Diğer sektörler: Enerji, perakende, turizm, limancılık, eğitim, inşaat.

Ciner Yayın Holding

Sahibi: Turgay Ciner

Medya organları: Habertürk, Show Tv, haberturk.com

Hükümete yakınlığı: Doğrudan hükümet yanlısı değil, muhalif de değil. Bazen hükümetle anlaşmazlıklarıyla gündeme gelse de genel olarak hükümeti rahatsız etmeyen bir yayın çizgisi tutturmaya çalışıyor.

Diğer sektörler: Enerji ve madencilik, inşaat, medikal, turizm, liman işletmeciliği, deniz ve hava taşımacılığı, sigorta, cam üretimi.

Estetik Yayıncılık A.Ş.

Sahibi: Burak Akbay

Medya organları: Sözcü, sozcu.com.tr, Açık Mert Korkusuz, Açık Mert Korkusuz Spor gazetesi.

Hükümete yakınlığı: Hükümete muhalif

Diğer sektörler: –

Albayrak Medya Grubu

Sahibi: Ahmet Albayrak, Bayram Albayrak, Nuri Albayrak, Kazım Albayrak, Mustafa Albayrak, Muzaffer Albayrak

Medya organları: Yeni Şafak, TVNET, Tempo Türk TV.

Hükümete yakınlığı: Hükümet yanlısı

Diğer sektörler: Savunma sanayii, turizm, inşaat, madencilik, taşımacılık

ES Medya

Sahibi: Kısa bir süre öncesine kadar Ethem Sancak, Ağustos 2017’den itibaren Hasan Yeşildağ.

Medya organları: Akşam, Güneş, Star, 24 TV, 360 TV, Kanal 4, Alem Fm, Lig Radyo

Hükümete yakınlığı: Hükümet yanlısı

Diğer sektörler: Taşıt araçları, askeri taşıt araçları

İhlas Grubu

Sahibi: Ahmet Mücahit Ören

Medya organları: Türkiye, TGRT Haber TV, TGRT Belgesel TV, TGRT FM.

Hükümete yakınlığı: Hükümet yanlısı

Diğer sektörler: İnşaat, gayrımenkul, turizm, ticaret, yemek, sağlık ve eğitim.

Veriler http://turkey.mom-rsf.org/tr adresinde bulunan Media Ownership Monitor Türkiye projesi ile mevcut durumun karşılaştırılması ile elde edilmiştir.

Bağımsız gazeteler

Basın İlan Kurumu verilerine göre Türkiye’de yaygın gazeteler arasında hükümet ve sermayeye uzaklık bakımından bağımsız sayılabilecek gazeteler şunlar olarak belirlenmiştir.

Olağanüstü Hal Kapsamında Yayınlanan Kanun Hükmünde Kararnamelere İlişkin İnceleme

15 Temmuz 2016 tarihinde gerçekleştirilen darbe girişiminin ardından 20 Temmuz 2016 tarihinde 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ülke genelinde olağanüstü hal ilan edilmiştir. Bu kapsamda, 23 Temmuz 2016 tarihinden 25 Ağustos 2017 tarihine kadar 27 adet Olağanüstü Hal Kapsamında Kanun Hükmünde Kararname (KHK) yayınlanmıştır. Bu KHK’ler ile çok sayıda kamu görevlisi kamu görevinden çıkarılmış, öğrencilerin öğrencilikle ilişiği kesilmiş, özel sağlık kurum ve kuruluşları, özel öğretim kurum ve kuruluşları ile özel öğrenci yurtları ve pansiyonları, vakıf ve dernekler ile bunların iktisadi işletmeleri, vakıf yükseköğretim kurumları, sendika, federasyon ve konfederasyonlar, özel radyo ve televizyon kuruluşları ile gazete ve dergiler ile yayınevi ve dağıtım kanalları kapatılmıştır.

Bu kapsamda, 27 Temmuz 2016 tarihinde yayınlanan 668 sayılı KHK ile 3 haber ajansı, 16 televizyon, 23 radyo, 45 gazete, 15 dergi ve 29 yayınevi ve dağıtım kanalı; 29 Ekim 2016 tarihinde yayınlanan 675 sayılı KHK ile 2 haber ajansı, 10 televizyon ve 3 dergi; 22 Kasım 2016 tarihinde yayınlanan 677 sayılı KHK ile 1 radyo, 7 gazete ve 1 dergi; 23 Ocak 2017 tarihinde yayınlanan 683 sayılı KHK ile 2 televizyon; 29 Nisan 2017 tarihinde yayınlanan 689 sayılı KHK ile 1 gazete ve 1 dergi; 25 Ağustos 2017 tarihinde yayınlanan 693 sayılı KHK ile 1 haber ajansı ve 2 gazete olmak üzere toplam 6 haber ajansı, 18 televizyon, 24 radyo, 65 gazete, 20 dergi ve 29 yayınevi ve dağıtım kanalı kapatılmıştır. Kapatılan kurumlardan 1 televizyon, 3 radyo, 17 gazete izleyen KHK’ler ile yeniden açılmıştır.

Bunun yanında, 27 Temmuz 2016 tarihinde yayınlanan 668 sayılı KHK ile Milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen yapı, oluşum veya gruplara ya da terör örgütlerine aidiyeti veya iltisakı ya da bunlarla irtibatı olan özel radyo ve televizyon kuruluşları ile gazete ve dergiler, yayınevi ve dağıtım kanallarını kapatmakla yetkili bir komisyonun kurulması karara bağlanmıştır. 17 Ağustos 2016 tarihinde yayınlanan 670 sayılı KHK ile KHK’ler gereğince kapatılmış özel radyo ve televizyonlar, gazete, dergi, yayınevi ve dağıtım kanallarının devir işlemlerine dair işlemler hükme bağlanmıştır; 671 sayılı KHK ile Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı kapatılmıştır. 6 Ocak 2017 tarihinde yayınlanan 680 sayılı KHK, 9 Şubat 2017 tarihinde yayınlanan 687 sayılı KHK ve 29 Nisan 2017 tarihinde yayınlanan 690 sayılı KHK ile 2954 sayılı Türkiye Radyo ve Televizyon Kanununun ve 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanununun çeşitli hükümleri değiştirilmiştir.

Kapatılan Haber Ajansları

Kapatılan Televizyonlar

Kapatılan Radyolar

Kapatılan Gazeteler

Kapatılan Dergiler

Kapatılan Yayınevleri ve Dağıtım Kanalları

Yasal Değişiklikler

27 Temmuz 2016 ÇARŞAMBA

Karar Sayısı: KHK/668

Alınan tedbirler

MADDE 2-

(3) Kapatılan gazete ve dergiler, yayınevi ve dağıtım kanalları ile özel radyo ve televizyon kuruluşlarına ait olan taşınırlar ve her türlü mal varlığı, alacak ve haklar, belge ve evrak Hazineye bedelsiz olarak devredilmiş sayılır, bunlara ait taşınmazlar tapuda re’sen Hazine adına her türlü kısıtlama ve taşınmaz yükünden ari olarak tescil edilir. Bunların her türlü borçlarından dolayı hiçbir şekilde Hazineden bir hak ve talepte bulunulamaz. Devre ilişkin işlemler ilgili tüm kurumlardan gerekli yardımı almak suretiyle Maliye Bakanlığı tarafından yerine getirilir.

(4) Milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen yapı, oluşum veya gruplara ya da terör örgütlerine aidiyeti veya iltisakı ya da bunlarla irtibatı olan ve ekli (2) ve (3) sayılı listelerde yer almayan özel radyo ve televizyon kuruluşları ile gazete ve dergiler, yayınevi ve dağıtım kanalları, ilgili bakan tarafından oluşturulacak komisyonun teklifi üzerine ilgili bakan onayı ile kapatılır. Bu fıkra kapsamında kapatılan kurum ve kuruluşlar hakkında da üçüncü fıkra hükümleri uygulanır.

17 Ağustos 2016 ÇARŞAMBA

Karar Sayısı: KHK/670

Devir işlemlerine ilişkin tedbirler

MADDE 5- (1) 20/7/2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ülke genelinde ilan edilen olağanüstü hal kapsamında yürürlüğe konulan Kanun Hükmünde Kararnameler gereğince kapatılan ve Vakıflar Genel Müdürlüğüne veya Hazineye devredilen kurum, kuruluş, özel radyo ve televizyonlar, gazete, dergi, yayınevi ve dağıtım kanallarının her türlü taşınır, taşınmaz, malvarlığı, alacak ve hakları ile belge ve evraklarının (devralınan varlık);  her türlü tespit işlemini yapmaya, kapsamını belirlemeye, idare etmeye, avans dahil her türlü alacak, senet, çek ve diğer kıymetli evraka ilişkin olarak dava ve icra takibi ile diğer her türlü işlemi yapmaya, devralınan varlıklarla ilgili olup kanaat getirici defter, kayıt ve belgelerle tevsik edilen borç ve yükümlülükleri tespite ve hiçbir şekilde devralınan varlıkların değerini geçmemesi, ek mali külfet getirmemesi, kefaletten doğmaması ve Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ/PDY)’ne aidiyeti, iltisakı veya irtibatı olmayan kişilerle gerçek mal veya hizmet ilişkisine dayanması şartıyla bu varlıkların değerlendirilmesi suretiyle bunları uygun bir takvim dahilinde ödemeye, kapatılan kurum ve kuruluşların taahhüt ve garanti ettiği ancak vermediği mal ve hizmet bedellerinin ödemesini durdurmaya veya ödemeye, tahsili mümkün olmadığı anlaşılan veya tahsilinde ve takibinde yarar bulunmayan hak ve alacaklar ile taahhüt ve garantilerin tahsilinden vazgeçmeye, her türlü sulh işlemini yapmaya, devralınan varlıklarla ilişkili kredi veya gerçek bir mal veya hizmet ilişkisine dayanan borçlar nedeniyle konulmuş ve daha önce kaldırılmış takyidatları kredinin veya borcun ödenebilmesini sağlamak amacıyla kaldırıldığı andaki koşullarla tekrar koydurmaya ve ihyaya, menkul rehinleri dikkate almaya, devralınan varlıklara konulan takyidatların sınırlarını belirlemeye ve kaldırmaya, finansal kiralama dahil sözleşmelerin feshine veya devamına karar vermeye, devralınan varlıkların idaresi, değerlendirilmesi, elden çıkarılması için gerekli her türlü tedbiri almaya,  gerektiğinde devralınan varlıkların tasfiyesi veya satışı amacıyla uygun görülen kamu kurum ve kuruluşlarına devretmeye, devir kapsamında olmadığı belirlenen varlıkları iadeye, kapatılanların gerçek kişiye ait olması halinde devralınacak varlıkların kapsamını belirlemeye, tereddütleri gidermeye, uygulamaları yönlendirmeye, bütün bu işlemleri yapmak amacıyla usul ve esasları belirlemeye, vakıflar yönünden Vakıflar Genel Müdürlüğü, diğerleri yönünden Maliye Bakanlığı yetkilidir.

(2) Bu madde kapsamında devralınan varlıklardan nakit ve diğer hazır değerler emanet, diğer varlıklar ise nazım hesaplarda izlenir. Nazım hesaplarda izlenen varlıklardan elden çıkarılanların tutarı emanet hesaplarına alınır. Ödenmesine karar verilen borçlar bu emanetlerden ödenerek kalan tutar bütçeye gelir kaydedilir.

(3) Kapatılan kurum, kuruluş, özel radyo ve televizyonlar, gazete, dergi, yayınevi ve dağıtım kanallarının bağlı oldukları şirketlerin faaliyetleri sonlandırılarak ticari sicil kayıtları resen terkin edilir. Bunların devralınan varlıkları dışındaki varlıkları da Hazineye bedelsiz devredilmiş sayılır. Bu durumda şirketlere daha önce atanmış kayyımlar tasfiye memuru olarak görevlendirilebilir veya bu şirketlere tasfiye memuru atanabilir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye ve birinci fıkrada yer alan hususları bu şekilde devralınan varlıklar için de uygulamaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.

(4) Birinci fıkra kapsamında tespite konu edilebilecek borç ve yükümlülüklere ilişkin olarak hak iddiasında bulunanlarca bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altmış günlük hak düşürücü süre içerisinde ilgili idaresine kanaat getirici defter, kayıt ve belgelerle müracaat edilir. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılacak kapatma işlemlerinde ise altmış günlük süre kapatma tarihinden itibaren başlar.

(5) Borçların ödenmesinde; malvarlığının aynından doğan vergi borçları, rehinli alacaklar, çalışanların sigorta primleri, kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay gibi borçlar, enerji, iletişim ve su kullanım borçları, çeşidine bakılmaksızın beşyüz Türk Lirasını geçmeyen borçlar ve diğerleri şeklinde sıralama esas alınır.

(6) 667 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümleri gereğince kapatılan vakıflara ait olup mülkiyetleri Vakıflar Genel Müdürlüğüne intikal eden taşınmazlar üzerinde bulunan eğitim tesisleri kamu kurum ve kuruluşlarına bedelsiz, özel hukuk tüzel kişilerine ise bedeli karşılığında tahsis edilebilir.

(7) Kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kuruluşlar bu madde kapsamında istenilecek bilgi ve belgeleri onbeş gün içerisinde vermek zorundadır. Bu çerçevede talepte bulunulanlar özel kanunlarda yazılı hükümleri ileri sürerek bilgi ve belge vermekten kaçınamazlar.

17 Ağustos 2016 ÇARŞAMBA

Karar Sayısı: KHK/671

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna İlişkin Hükümler

MADDE 20- 4/5/2007 tarihli ve 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi yürürlükten kaldırılmış ve aynı fıkranın (c) ve (ı) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“c) Başkan: Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanını,”

“ı) Kurum: Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunu,”

MADDE 21- 5651 sayılı Kanunun;

a) 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Başkanlık” ibaresi “Başkan” şeklinde değiştirilmiştir.

b) 4 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “Başkanlığın” ibaresi “Kurumun” şeklinde, “Başkanlığa” ibaresi “Kuruma” şeklinde ve “Başkanlıkça” ibaresi “Kurum tarafından” şeklinde değiştirilmiştir.

c) 5 inci maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “Başkanlığın” ibaresi “Kurumun” şeklinde, “Başkanlığa” ibaresi “Kuruma” şeklinde, “Başkanlıkça” ibaresi “Kurum tarafından” şeklinde ve aynı maddenin altıncı fıkrasında yer alan  “Başkanlık” ibaresi “Başkan” şeklinde değiştirilmiştir.

ç) 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde yer alan “Başkanlığın” ibaresi “Kurumun” şeklinde, “Başkanlığa” ibaresi “Kuruma” şeklinde, “Başkanlıkça” ibaresi “Kurum tarafından” şeklinde ve aynı maddenin üçüncü fıkrasında yer alan “Başkanlık” ibaresi “Başkan” şeklinde değiştirilmiştir.

d) 8 inci maddesinin üçüncü, yedinci, sekizinci ve onüçüncü fıkralarında yer alan “Başkanlığa” ibareleri “Kuruma” şeklinde, dördüncü, altıncı ve onbirinci fıkralarında yer alan “Başkanlık” ibareleri “Başkan” şeklinde, onüçüncü fıkrasında yer alan “Başkanlıkça” ibaresi “Kurum tarafından” şeklinde ve ondördüncü fıkrasında yer alan “Telekomünikasyon İletişim Başkanlığına” ibaresi “Kuruma” şeklinde değiştirilmiş ve onbirinci fıkrasında yer alan “ise Başkanlığın talebi üzerine” ibaresi ile onikinci fıkrasında yer alan “Başkanlık veya” ibaresi yürürlükten kaldırılmıştır.

e) 8/A maddesinin birinci, ikinci ve dördüncü fıkralarında yer alan “Başkanlık” ibareleri “Başkan” şeklinde değiştirilmiş ve aynı maddenin beşinci fıkrasına “yer sağlayıcılara” ibaresinden sonra gelmek üzere “Başkan tarafından” ibaresi eklenmiştir.

f) 9/A maddesinin birinci ve beşinci fıkralarında yer alan “Başkanlığa” ibareleri “Kuruma” şeklinde, üçüncü ve altıncı fıkralarında yer alan “Başkanlık” ibareleri “Başkan” şeklinde ve sekizinci fıkrasında yer alan “Başkanlık” ibaresi “Kurum” şeklinde değiştirilmiş, dokuzuncu fıkrasında yer alan “Başkanlık tarafından,” ibaresi yürürlükten kaldırılmıştır.

g) 10 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan “bünyesinde bulunan Başkanlıkça” ibaresi “tarafından” şeklinde, ikinci ve dördüncü fıkralarında yer alan “Başkanlığın” ibareleri “Kurumun” şeklinde, üçüncü fıkrasında yer alan “Başkanlığa” ibaresi “Kuruma” şeklinde, dördüncü fıkrasının (d) bendinde yer alan “bu Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasında” ibaresi “bu Kanunun 8 inci maddesi ile 8/A maddesinde” şeklinde ve beşinci, altıncı ve yedinci fıkralarında yer alan “Başkanlık” ibareleri “Kurum” şeklinde değiştirilmiş, ikinci fıkrasının ikinci ve üçüncü cümleleri yürürlükten kaldırılmıştır.

ğ) Ek 1 inci maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı” ibaresi “Kurum” şeklinde değiştirilmiş ve aynı maddenin birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü ve altıncı fıkraları yürürlükten kaldırılmıştır.

h) Ek 2 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Başkanlığa” ibaresi “Kuruma” şeklinde, “Başkanlıkta” ibaresi “Kurumda” şeklinde ve “yetmiş beşi” ibaresi “ikiyüzelliyi” şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 22- 5651 sayılı Kanuna aşağıdaki ek madde eklenmiştir.

“EK MADDE 3- (1) Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı kapatılmıştır.

(2) Diğer mevzuatta Telekomünikasyon İletişim Başkanlığına yapılan atıflar Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna, Telekomünikasyon İletişim Başkanına yapılan atıflar Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanına yapılmış sayılır.”

MADDE 23- 5651 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“GEÇİCİ MADDE 4- (1) Telekomünikasyon İletişim Başkanının görevi bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte sona erer ve hakkında 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 18 inci maddesi hükümleri uygulanır. Telekomünikasyon İletişim Başkanlığında görevli daire başkanlarının görevleri bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte sona erer. Bunlardan daha önce İletişim Uzmanı unvanını ihraz etmiş olanlar Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunda Bilişim Uzmanı kadrolarına atanmış sayılırlar.

(2) Telekomünikasyon İletişim Başkanlığında görevli olup terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olmadığı değerlendirilen personelden İletişim Uzmanı ve İletişim Uzman Yardımcıları, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunda bulunan Bilişim Uzmanı ve Bilişim Uzman Yardımcısı kadrolarına, diğer personel ise Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunda bulunan aynı unvanlı kadrolara başka bir işleme gerek kalmaksızın halen bulundukları kadro derecesiyle atanmış sayılırlar. Bunların atanmış sayıldıkları tarih itibarıyla diğer kanunlardaki hükümlere bakılmaksızın ve başka bir işleme gerek kalmaksızın kadroları ihdas edilmiş ve ilgili mevzuatı uyarınca Kurum kadro cetvellerine eklenmiş sayılır. Bu şekilde atananların Uzman ve Uzman Yardımcılığında geçirdiği süreler atanmış sayıldıkları Kurum kadrolarında geçmiş sayılır.”

MADDE 24- 4/7/1934 tarihli ve 2559 sayılı Polis Vazife ve Salâhiyet Kanununun ek 7 nci maddesinin onuncu fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Bu maddede belirtilen telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişime ilişkin işlemler ile 5271 sayılı Kanunun 135 inci maddesi kapsamında yapılacak dinlemeler, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu bünyesinde tek bir merkezden yürütülür.”

MADDE 25- 5/11/2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanununun 60 ıncı maddesine sekizinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkralar eklenmiş ve sonraki fıkra teselsül ettirilmiştir.

“(9) Anayasanın 22 nci maddesinde sayılan sebeplerden biri veya birkaçına bağlı olarak, gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Başbakanlık, alınması gereken tedbirleri belirler ve uygulanmak üzere Kuruma bildirir. Kurum Başkanı, Başbakanlığın gerekli gördüğü tedbirlere ilişkin kararını derhal işletmecilere, erişim sağlayıcılara, veri merkezlerine ve ilgili içerik ve yer sağlayıcılara bildirir. Bu kararın gereği, derhal ve kararın bildirilmesi anından itibaren en geç iki saat içinde yerine getirilir. Bu karar, yirmidört saat içinde sulh ceza hâkiminin onayına sunulur. Hâkim kararını kırksekiz saat içinde açıklar, aksi halde karar kendiliğinden kalkar.

(10) Kurum, kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerin siber saldırılara karşı korunması ve bu saldırılara karşı caydırıcılık sağlamak için her türlü tedbiri alır veya aldırır.

(11) Kurum, görevi kapsamında ilgili yerlerden bilgi, belge, veri ve kayıtları alabilir ve değerlendirmesini yapabilir; arşivlerden, elektronik bilgi işlem merkezlerinden ve iletişim altyapısından yararlanabilir, bunlarla irtibat kurabilir ve bu kapsamda diğer gerekli önlemleri alabilir veya aldırabilir. Kurum, bu fıkrada belirtilen görevlerin ifasında bakanlıklar, kurum ve kuruluşlar ile işbirliği içerisinde çalışır. Bu kapsamda Kurum tarafından istenen her türlü bilgi ve belge talebi; ilgili bakanlık, kurum ve kuruluşlar tarafından gecikmeksizin yerine getirilir. Bu fıkraya göre bilgi ve belge talebinde bulunulması ve bu taleplerin yerine getirilmesine ilişkin usul ve esaslar ile diğer hususlar Başbakanlıkça belirlenir.

(12) Gerçek kişiler ile özel hukuk tüzel kişileri, Kurumun bu maddedeki görevleri ile ilgili taleplerini, tabi oldukları mevzuat hükümlerini gerekçe göstermek suretiyle yerine getirmekten kaçınamazlar. İşletmeciler dışında Kurumun görevleri ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere bu maddenin ikinci fıkrasındaki yaptırım uygulanır.”

6 Ocak 2017 CUMA

Karar Sayısı: KHK/680

Medya Hizmet Sağlayıcılara İlişkin Hükümler

MADDE 16- 11/11/1983 tarihli ve 2954 sayılı Türkiye Radyo ve Televizyon Kanununun 50 nci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinin birinci paragrafı ile aynı fıkranın (ı) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Kurumda kadro karşılığı sözleşmeli personel çalıştırılabilir. Bu personelin unvanları, sayısı, kadro iptal ve ihdasları, ücretleri, kadrolara uygulanacak ek göstergeler, özel hizmet tazminatı, fazla çalışma ücreti gibi personele sağlanacak her türlü mali ve sosyal haklar, Yönetim Kurulunun teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenir. Kurum personeline sağlanan mali ve sosyal ödemeler ile ücretlerin toplamı, 4/7/2001 tarihli ve 631 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Mali ve Sosyal Haklarında Düzenlemeler ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve bu Kanun Hükmünde Kararnameye dayanılarak yürürlüğe konulan Bakanlar Kurulu kararları kapsamında tespit edilen ortalama ücret toplamı üst sınırını geçemez.”

“ı) Sözleşmeli personel; Kurumda radyo-televizyon yayın, yapım, teknik ve bilişim hizmetlerini yürütmek üzere Kurumca yapılacak sınavla istihdam edilen, istihdama ve sözleşmeye ilişkin usul ve esasları Yönetim Kurulunca belirlenen yerli veya yabancı uyruklu personeldir. Bu suretle çalıştırılacaklar, sosyal güvenlikleri bakımından 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi hükümlerine tabidir. Sözleşmeli personelin ücreti Genel Müdürün teklifi ve Yönetim Kurulu kararı ile tespit edilir. Kurumun yabancı dilde yayın yapan televizyon kanallarında fiilen çalışanlar hariç, sözleşmeli personelin ücretleri 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (B) fıkrasına göre istihdam edilenlere uygulanan sözleşme ücreti tavanının dört katını geçemez ve bu ücret dışında herhangi bir ödeme yapılamaz. Bu şekilde istihdam edilecek personel sayısı 300’ü geçemez. Ancak, Kurumun yabancı dilde yayın yapan televizyon kanallarında fiilen çalıştırılmak üzere bu sayıya ilaveten 450’yi geçmemek üzere sözleşmeli personel istihdam edilebilir. Bu bentte belirtilen sözleşmeli personel sayıları Bakanlar Kurulu kararı ile artırılabilir. Yabancı uyruklular dışında kalan sözleşmeli personel yönetici kadrolarında görevlendirilebilir.”

MADDE 17- 15/2/2011 tarihli ve 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanunun 7 nci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“(4) Bu madde ile 9/6/2004 tarihli ve 5187 sayılı Basın Kanunu uyarınca getirilen yayın yasak ve kısıtlamalarına aykırı olarak yayın yapılması hâlinde, Üst Kurul tarafından medya hizmet sağlayıcı kuruluşun programlarının yayını bir gün durdurulur ve bu halde 32 nci maddenin dördüncü fıkrası uygulanır. Bir yıl içinde; aykırılığın tekrarı halinde medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınlarının beş güne kadar, ikinci kez tekrar edilmesi halinde onbeş güne kadar durdurulmasına, üçüncü kez tekrar edilmesi halinde ise yayın lisansının iptaline karar verilir.”

MADDE 18- 6112 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinin ikinci cümlesi yürürlükten kaldırılmış ve aynı fıkraya aşağıdaki bent eklenmiştir.

“t) Terör eylemini, faillerini ve mağdurlarını terörün amaçlarına hizmet edecek sonuçlar doğuracak şekilde sunamaz.”

MADDE 19- 6112 sayılı Kanunun 19 uncu maddesine aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.

“(2) Üst Kurul, lisans başvurularına ilişkin olarak ilgili kurumların görüşü de alınmak suretiyle milli güvenlik, kamu düzeninin korunması ve kamu yararı gereklerinden kaynaklanan sebeplerle lisans taleplerini reddedebilir.

(3) Ortakları ile yönetim kurulu başkan ve üyelerinin terör örgütlerine iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu Millî İstihbarat Teşkilatı veya Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından bildirilen medya hizmet sağlayıcı kuruluşların lisans başvuruları reddedilir.”

MADDE 20- 6112 sayılı Kanunun 32 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “(s) ve (ş)” ibaresi “(s), (ş) ve (t)” şeklinde ve aynı maddenin beşinci fıkrasında yer alan “(a) ve (b)” ibaresi “(a), (b) ve (d)” şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 21- 6112 sayılı Kanunun geçici 8 inci maddesinin birinci fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

9 Şubat 2017 PERŞEMBE

Karar Sayısı: KHK/687

MADDE 7 – 15/2/2011 tarihli ve 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (dd) bendinde yer alan “kuran ve işleten” ibaresi “kuran ve/veya işleten” şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 8 – 6112 sayılı Kanunun 26 ncı maddesinin sekizinci fıkrasının birinci ve ikinci cümleleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, üçüncü cümlesi yürürlükten kaldırılmış ve beşinci cümlesine “Üst Kuruldan karasal yayın lisansı almış” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya bu Kanunun geçici 4 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca yayınlarına devam eden” ibaresi eklenmiştir.

“Özel medya hizmet sağlayıcı kuruluşlar, Üst Kurulca kendilerine tahsis edilen televizyon kanalı, multiplekskapasitesi ile radyo frekanslarından yapacakları yayınlarını, tek bir verici tesis ve işletim şirketince kurulan ve/veya işletilen radyo ve televizyon verici tesislerinden yapmak zorundadır. Sermayesinin en az yarısı kamuya ait olmak üzere kurulan veya iştirak edilen verici tesis ve işletim şirketinin uyması gereken şartlar Üst Kurulca belirlenir ve şartları yerine getiren tek bir verici tesis ve işletim şirketine yayın iletim yetkisi verilir.”

MADDE 9 – 6112 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesinin yedinci fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

29 Nisan 2017 CUMARTESİ

Karar Sayısı: KHK/690

Medya Hizmet Sağlayıcılarla İlgili Düzenlemeler

MADDE 58 – 15/2/2011 tarihli ve 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesine “üçüncü” ibaresinden sonra “ve dördüncü” ibaresi ile maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“(4) Türkiye’ye ait uydular üzerinden Türkçe olarak Türkiye’ye yönelik yayın yapan veya yayın dili Türkçe olmamakla birlikte Türkiye’ye yönelik ticari iletişim yayınlarına yer veren yayın kuruluşları, bu maddenin diğer fıkralarına bakılmaksızın Türkiye Cumhuriyeti Devletinin yargı yetkisi altında kabul edilir. Bu kuruluşların da Türkiye Cumhuriyeti Devletinin yargı yetkisi altındaki kuruluşlar gibi Üst Kuruldan yayın lisansı alması zorunludur.”

MADDE 59 – 6112 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “künye bilgilerini, iletişim adresini” ibaresi “künye, iletişim ve adres bilgileri ile kayıtlı elektronik posta adresini” şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 60 – 6112 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “koruyucu sembol kullanılmadan” ibaresi “koruyucu sembol kullanılsa dahi” şeklinde değiştirilmiş ve aynı maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“(4) Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde, arkadaş bulma amacıyla kişilerin tanıştırıldığı ve/veya buluşturulduğu türden programlara, takviye edici gıdalar ve benzeri destekleyici ürünler de dâhil olmak üzere herhangi bir ürünün ilgili mevzuatına aykırı olarak sağlık beyanıyla satışına, pazarlanmasına ve/veya reklamına, sohbet, arkadaşlık ve eş bulma hatlarının ve hizmetlerinin tanıtımına yer verilemez. Katma değerli elektronik haberleşme hizmet numaraları, yerel aranır numaralar, benzeri özel içerikli hizmetlere ilişkin numaralar ile özel ücrete tabi diğer sabit ve mobil numaralar kullanılmak suretiyle, izleyici ve dinleyicileri yanıltıcı ve/veya haksız kazanca neden olacak şekilde yarışma, çekiliş, lotarya ve benzeri adlar altında ödül ve ikramiye taahhüt edilemez ve bu yöntemle ürün tanıtımı, satışı ve pazarlaması yapılamaz.”

MADDE 61 – 6112 sayılı Kanunun 32 nci maddesinin;

a) Birinci fıkrasında yer alan “(a), (b), (d), (g), (n), (s), (ş) ve (t) bentlerindeki yayın hizmeti ilkelerine” ibaresi “(a), (b), (d), (f), (g), (ğ), (h), (n), (ö), (s), (ş) ve (t) bentlerindeki yayın hizmeti ilkelerine ve aynı maddenin dördüncü fıkrasına” şeklinde değiştirilmiştir.

b) İkinci fıkrasının birinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve ikinci cümlesi yürürlükten kaldırılmıştır.

“8 inci maddenin birinci fıkrasının diğer bentleri ile ikinci ve üçüncü fıkralarında ve bu Kanunun diğer maddelerinde belirlenen ilke, yükümlülük veya yasaklara aykırı yayın yapan ve/veya bu Kanun hükümleri kapsamında Üst Kurul tarafından belirlenen yükümlülüklerini yerine getirmeyen medya hizmet sağlayıcıya ihlalin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı gözönünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde birinden yüzde üçüne kadar idari para cezası verilir.”

c) Beşinci fıkrasında yer alan “ilkelere” ibaresi “ilkelerle dördüncü fıkrasına” şeklinde değiştirilmiş ve aynı fıkraya aşağıdaki cümleler eklenmiştir.

“8 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (d) bentleri dışındaki bentlerini, aynı maddenin ikinci fıkrasını ve bu Kanunun yayın hizmetlerinde ticari iletişimi düzenleyen hükümlerinden herhangi birini yaptırım kararının tebliğinden itibaren bir yıl içinde yirmiden fazla ihlal eden medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayını beş güne kadar durdurulur. Bir yıl içinde aynı ihlalin tekrarı halinde, medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınının beş günden on güne kadar durdurulmasına; ihlalin ikinci tekrarı halinde ise yayın lisansının iptaline karar verilir. Programlarının yayını veya yayınları süreli durdurulan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yaptırım kararının tebliğine rağmen kararın gereklerine aykırı olarak yayınlarına devam etmesi halinde yayın lisansının iptaline karar verilir.”

ç) Altıncı fıkrasının birinci cümlesine “kaybedilmesi” ibaresinden sonra gelmek üzere “ile 6 ncı maddenin beşinci fıkrasında düzenlenen yükümlülüğün yerine getirilmemesi” ibaresi eklenmiştir.

d) Sekizinci fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.

“Üst Kurul; ihlalin ağırlığı, haksız ekonomik kazancın ve tekrarın varlığı ile son beş yılda uygulanan idarî yaptırımlar gözetilmek suretiyle ikinci fıkrada belirtilen her bir ihlal için bir defaya mahsus olmak üzere, idarî para cezası uygulamak yerine medya hizmet sağlayıcı kuruluşu uyarabilir.”

e) Onuncu fıkrasının birinci cümlesine “uyarı” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve idarî yaptırım” ibaresi eklenmiş, aynı cümlede yer alan “elektronik posta adresine gönderilmek suretiyle” ibaresi “kayıtlı elektronik posta adresine” şeklinde ve bu fıkranın ikinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Üst Kurula bildirilen kayıtlı elektronik posta adresine tebligatın zorunlu bir sebeple yapılamaması halinde Üst Kurula bildirilen adrese yapılan bildirim tebligat yerine geçer.”

MADDE 62 – 6112 sayılı Kanunun 37 nci maddesinin birinci fıkrasına (v) bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki bent eklenmiş ve mevcut (y) bendi (z) bendi olarak teselsül ettirilmiştir.

“y) Yayın hizmetlerinde ailenin ve çocukların korunması ilkesini gözeterek, ailenin bütünlüğü ve sürekliliği ile çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişimlerini destekleyecek nitelikteki aile ve çocuk dostu yapım ve dizileri, Üst Kurulca bir önceki yılda uygulanan idari para cezalarının yüzde yirmisini aşmamak kaydıyla, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile birlikte belirlenecek usul ve esaslara göre teşvik etmek.”

KHK’lere ilişkin sonuç değerlendirmesi

KHK’lerle oluşturulan yeni basın ve yayın rejimi, ifade ve basın özgürlüğünün kısıtlanması için devlet otoritesine geniş yetkiler tanıyan bir dönüşümü beraberinde getirmiştir. Öncelikle dikkat çekilmesi gereken noktalardan biri, daha önceden yine benzer bir kısıtlama için kurulmuş bulunan Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB), 671 sayılı KHK ile kapatılmıştır. TİB’in kapatılmasında KHK’de açıkça ifade edilmese de hükümetin, FETÖ olarak ifade edilen örgütün bu kurum içinde çok etkin olduğunu düşünmesinin gerekçe olduğu kamuoyunda tartışılmıştır. Başka bir deyişle, özgürlüklerin kısıtlanması, dinlemelerin yapılabilmesi için kurulmuş bir kurum, pek çok muhalife zarar verirken değil, hükümete zarar verme potansiyeli sezildiği anda kapatılmıştır. Getirilen değişiklikler ile yeniden yapılandırılan kurumlarda bunun yeniden olmasını engelleyecek hiçbir düzenleme yoktur, sadece hükümetin ve Cumhurbaşkanlığının denetimi arttırılmaktadır.

15 Temmuz’dan bu yana gerçekleşen ve basın-yayın üzerinde en önemli kısıtlardan birini oluşturan değişikliklerden biri OHAL ilanının üzerine çıkan 668 sayılı KHK’nin 2. Maddesinin 3. ve 4. bendinde yer alan mal varlıklarına ilişkin düzenlemedir. Bu düzenlemeye göre kapatılan tüm medya organları mal varlıklarının Hazineye bedelsiz olarak devredilir. Terörle iltisak adı altında, KHK ile herhangi bir yayın organı kapatılabildiğine ve malları başka bir şekilde varlık gösteremeyecek şekilde hazineye devredildiğine göre bunun medya ortamında kapatılmamak için bir otosansür uygulamasını beraberinde getirdiği şüphe götürmezdir. Unutmamak gerekir ki, medya organları aynı zamanda birer şirket olarak varlık göstermektedir, bağımsız kalmaya çalışan medya organları dahi belli bir sermayeye yaslanmak durumundadır. Bu malların kaybedilmesi riski, gazetecilerin ve yöneticilerin otosansüre başvurmasının yanısıra patronların da gazeteci üzerindeki denetimini genişletmektedir.

RTÜK Başkanı Prof. Dr. İlhan Yerlikaya’nın TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda yaptığı bir konuşma, KHK’lerin medyayı nasıl etkilediğini ortaya koyar niteliktedir. Yerlikaya, 2017 yılında çıkarılan 680 sayılı KHK ile “yayın yasaklarına aykırı yayınlar ve terörü öven, teşvik eden, terör örgütlerini güçlü veya haklı gösteren, terör örgütlerinin korkutucu ve yıldırıcı özelliklerini yansıtıcı nitelikteki yayınların, lisans iptaliyle sonuçlanmasını sağlayan düzenlemeler yapıldığını söylemektedir. KHK’nin ilgili maddelerinin neye göre yorumlanacağına dair bir hüküm ise bulunmamaktadır. Burada “terörü övmek veya teşvik etmek vb” hükümlerin tamamı sübjektif kriterler ile şekillenmektedir. Dolayısıyla herhangi bir yayın organı, herhangi bir haberinden dolayı lisans iptali ile karşılaşabilir. Yine aynı KHK’de “toplumun millî, manevî değerlerine, genel ahlaka ve ailenin korunması ilkesine aykırı” diye tanımlanan yayınlara uygulanan idari para cezası arttırılmış, uyarı olmaksızın program yayınının 5 kere durdurulmasına olanak sağlanmıştır. Toplumun millî, manevî değerleri sınırları devlet ve hükümetler tarafından çizilen değerler olduğu için bu madde açıkça ifade özgürlüğüne aykırıdır. “Genel ahlak” ise kadınlar ve LGBTİ’ler başta olmak üzere aile kurumu ve hükümetin ahlak anlayışı dışında bir ahlak anlayışı taşıyan tüm kesimlere dönük ayrımcılık içermektedir. Tüm bu düzenlemeler, toplumu belirli bir ahlak ve değerler sistemi içinde kurgulayan, bunun dışında kalanlara ise ayrımcılığın önünü açan düzenlemelerdir.

Can Irmak Özinanır ve Canberk Gürer / HALA GAZETECİYİZ