HÂLÂ GAZETECİYİZ
KASIM 2018 MEDYA GÖZLEM RAPORU
Merve Diltemiz Mol, Selma Koçak
Giriş:
2018 yılının Kasım ayı da basın ve ifade özgürlüğü açısından olumlu ifade edilebilecek gelişmelerin yaşanmadığı bilakis baskının ve engellemelerin arttığı bir dönem oldu. Medyada yaşanan hak ihlallerini düzenli olarak raporlayan ve Kasım ayı raporunu ABD Başkanı Donald Trump’ın Saray’dan kovduğu CNN Muhabiri Jim Acosta’ya[1] ithaf eden Barış Yarkadaş, Kasım ayında medyaya uygulanan baskının dozunun giderek arttığına dikkati çekti.[2] Gerçeğin peşine düşmenin giderek daha ağır bedeller ödenmesini gerektirdiğini vurgulayan Yarkadaş, dünyanın her yerinde “Devleti yönetenler, gerçeğin kendilerine hatırlatılması ve halka anlatılmasından nefret ediyorlar.” ifadelerini kullandı.[3]
Kasım ayında basın ve ifade özgürlüğü açısından yaşanan en önemli gelişme, YAYSAT’ın kapatılması oldu.[4] Kasım ayı sonunda YAYSAT’ın faaliyetlerini durdurması sayesinde Tayyip Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak’ın ağabeyi Serhat Albayrak’ın sahibi olduğu Turkuaz Medya’nın dağıtım ağı Turkuaz Dağıtım, artık hiçbir alternatifi olmadan basılı yayınları dağıtımını yapabilecek duruma geldi.[5] Oldukça pahalı ve zor bir iş olan dağıtımın tekelleşmesi, küçük yayın gruplarının, özellikle muhalif basının halka ulaşmasını zorlaştıracak, birçoğunun direnemeyerek kapanmasının önünü açacak gibi görünüyor ve yayın dünyasında endişe uyandırıyor zira YAYSAT’ta 324 kişi çalışıyordu.[6] Anka Haber Ajansı’nın kapanması, Vatan gazetesinin yayın hayatından çekilmesi ve RTÜK’ün çok sayıda radyonun ve televizyonun lisansını iptal etmesi medyadaki işsizlik krizini derinleştirecek gibi görünüyor.
Ağustos ayında kâğıt fiyatlarının ani yükselişi, Eylül ve Ekim aylarında pek çok basın kuruluşunun kapanmasına, küçülmesine neden olmuştu. CHP Milletvekili Utku Çakırözer, döviz kurunun yükselişi ve yerli üretimin olmaması nedeniyle yaşanan kâğıt krizinin önlenmesi ve gazetecilerin sorunlarının çözülmesi için 29 Kasım tarihinde kâğıt üretimin bir devlet politikası haline gelmesini öneren bir Meclis Araştırması verdi. Yayıncıların içinde bulundukları duruma karşı önlem alınmazsa kitap gazete ve dergi okumanın lükse dönüşeceğini, çok sesli medyanın ve halkın haber alma hakkının tamamen ortadan kalkacağını vurgulayan Çakırözer, kâğıt teminin bir devlet politikası haline gelmesi gerektiğini ifade etti.[7] Herhangi bir önlem alınmadığı sürece kâğıt krizi, ifade özgürlüğünün önünde bir engel oluşturmaya devam edecek gibi görünüyor. Kasım ayında da mizah dergisi Naber, formatını ve içeriğini güncellemek zorunda kalmasını okuyucularıyla şöyle paylaştı: “Nerde o eski kağıt kalitesi yüksek, 64 sayfalı, edebiyattan şiire dolu dolu içerikli cayır cayır dergi nerde bu cücük… Ama neylersiniz ki ekonomik kriz belimizi büktü, kağıt fiyatlarının aşırı artması sonucu böyle bir dergi çıkarmak zorunda kaldık.”[8] 19 Kasım 2018 tarihinde Türkiye Gazeteciler Sendikası, hükümete gazetelerin doların insafına terk edilmemesi gerektiği çağrısını yineledi.[9]
Kasım ayındaki bir diğer dikkat çekici olay da 7 Mart 2016 tarihinden bu yana yayın hayatına devam eden Karar gazetesinin internet sitesinden “Kamuoyuna ve okurlarımıza zaruri bir açıklama” başlığıyla yayınladığı duyuru oldu. Yayın hayatına başladıkları günden bu yana sistematik baskılarla mücadele etmek zorunda kaldıkları ifade edilen açıklamada, Karar gazetesine yönelik bir ilan ambargosu uygulandığına, kamu kuruluşlarının ve özel sektörün gazeteye ilan vermemesi yönünde uyarıldığına dikkat çekildi. Uygulanan bu ambargo nedeniyle sürekli tasarruf önlemlerine başvurulduğu, Karar gazetesinin son derece zor ekonomik koşullarda yayın hayatına devam ettiği kamuoyuyla paylaşıldı.[10]
Dolayısıyla basın özgürlüğüne tehdit ve müdahalelerin Kasım ayında da devam ettiğini görüyoruz. Kasım ayında da gazeteciler ve medya çalışanları; adli soruşturma, gözaltı, tutuklama ve fiziksel saldırılarla karşı karşıya kaldılar.
Bu raporda Kasım 2018 tarihinde medyaya yönelik uygulanan baskıları ve cezalandırmaları; basın ve ifade özgürlüğü ve hak ihlalleri kapsamında değerlendirmeye ve bir ölçüde anlamlandırmaya yardımcı olacak niceliksel verileri kaydetmek amaçlanıyor.
Aşağıda yer verdiğimiz istatistikler, Kasım ayında yaşanan hak ihlallerini kayıt altına almak için çeşitli -açık- kaynaklardan derlenerek düzenlendi. Önceki raporlarda da yer alan ve OHAL ilanından bu yana gözaltına alınan, yargılanan ve tutuklanan gazetecilerin kaydını tutan veriler Kasım ayı dâhil edilerek güncellendi.
İşten Çıkarma: 78
Kasım ayında Turkuvaz Medya’nın işten çıkarmaları sonlanmadığı gibi Vatan gazetesinin ve Anka Haber Ajansı’nın da kapanması ve pek çok radyo televizyonun yayın lisansının RTÜK tarafından iptal edilmesi sonucu 39 gazeteci ve medya çalışanı daha işini kaybetti. İşten çıkarmaların önümüzdeki dönemde de artarak sürmesi bekleniyor.
2 Kasım tarihinde dokuz8HABER muhabiri Şafak Timur Twitter hesabından Ahmet Kural’ın Sıla’ya şiddet uygulaması nedeniyle Yapı Kredi Bankası tarafından Kural’la iş ilişkilerinin bitirildiğine dair açıklamayı “…darısı dokuz8HABER’in başına” ifadesiyle paylaştı.[11] Bunun üzerine 9 Kasım tarihinde gazeteciler Eda Narin, İrem Afşin, Emek Kılınç ile Mehmet Şafak Sarı “şiddet failini koruma, sigortasız çalıştırma ve emek sömürüsü” gerekçeleriyle istifa ettiklerini duyurdu.[12]
6 Kasım tarihinde Hürriyet yazarı Ayşe Baykal, yazılarını sonlandırdığını duyurdu. Baykal, yaptığı yazılı açıklamada son zamanlarda anlamlandıramadığı bir sansürle karşı karşıya olduğunu ifade etti.[13]
8 Kasım tarihinde Turkuvaz Medya Grubu’ndan internet sorumlusu Cüneyt Türkmen, A Haber görsel yönetmeni Mehmet Ali Esirgeç, Esquire yazı işleri müdürü Seda Karan, Takvim yazı işleri editörü Hilal Bayraktar, A Haber muhabiri Aysu Mola, Sabah eklerinde muhabir olan Nebahat Koç, dergiler foto muhabiri Tamer Turan ve spor yazarı Metin Tekin’in işlerine son verildi.[14]
10 Kasım tarihinde dokuz8HABER muhabirleri Ali Haydar Çelebi, Ceylan Sağlam, Haydar Koçak ve Sezgin Kartal ortak bir açıklama ile işten ayrıldıklarını duyurdu. Yaşamın her alanında hak savunuculuğu yaptıklarını, söz konusu kadın ve emek olduğunda daha dikkatli ve özenle yaklaşmayı esas edindiklerini belirttikleri açıklamada “Hiç kimsenin niyetlerini sorgulamadan, kadının beyanını ve işçilerin hakları için taleplerini esas kabul edip, kurumun yaşanan olaylara geliştirdiği tepki ve aldığı önlemleri referans alıyoruz. dokuz8HABER’i daha dikkatli davranmaya davet ediyoruz.”[15] ifadelerini kullandılar.
12 Kasım tarihinde Almanya merkezli Artı Gerçek haber sitesi, yaklaşık 6 aydır Ankara muhabiri olarak çalışan, aynı zamanda TGS Ankara Yöneticisi olan Esra Koçak Mayda’nın işine son verdi. Esra Mayda’ya, ‘verimli çalışmadığı’ ve beklenen ‘kulis haberciliği’ni yapmadığı gerekçesiyle işten çıkarıldığını bildirdiler.[16]
14 Kasım tarihinde Sabah’ta uzun yıllardır görev yapan yazı işleri editörleri Bülent Değerli ile Şirzat Bilallar ve Almanya editörü Altan Gökmen’in gazeteyle ilişiği kesildi.[17]
15 Kasım tarihinde Turkuvaz Medya Grubu bünyesindeki Yeni Asır’da köşe yazarı Erkin Usman, yurt haberlerden Erdal Çarboğa ve Ali Filizkan, magazin sorumlusu Kahraman Durak ve editör Hürol Dağdelen ile iki spor muhabiri ve iki operatör işten çıkarıldı.[18]
16 Kasım tarihinde Cosmopolitan Türkiye Genel Yayın Yönetmeni Özlem Kotan, Sabah Ekler Genel Yayın Yönetmeni Şengül Balıksırtı, köşe yazarı Ayşe Özyılmazel, Fotomaç Genel Yayın Yönetmen Yardımcısı Muhammet Şahintaş, Fotomaç istihbarat şefi Yılmaz Şenol, Günaydın eki muhabiri Oğuzhan Toracı,[19] Sabah Ankara yargı muhabiri Ersan Atar ve gece sorumlusunun işine son verildi.[20]
24 Kasım tarihinde Doğuş Medya Grubu, Şubat 2018’de göreve getirilen Yönetim Kurulu Başkanı Aclan Acar ile yollarını ayırdı.[21]
OHAL İlanından bu yana toplam işten çıkarmalar: 3269
Gözaltına Alınan Gazeteci Sayısı: 57
1 Kasım’da Yürüyüş dergisi ve derginin yayına hazırlandığı Ozan Yayıncılık’ın İstanbul Gazi Mahallesi’nde bulunan ofisini polisin basması sonucu Fırat Kaya İstanbul’da[22]; yine 1 Kasım’da gazeteci Şule Çizmeci FETÖ operasyonu kapsamında Datça’da;[23] 4 Kasım’da TÜYAP Kitap Fuarı’nda anarşist gazete Meydan’ı dağıtmak isteyen 5 kişi İstanbul’da; 10 Kasım tarihinde Mezopotamya Ajansı muhabiri Deniz Nazlım düzenlenen operasyon kapsamında Ankara’da[24], 13 Kasım’da Sendika.org yöneticisi Ali Ergin Demirhan Diyarbakır’da[25]; 14 Kasım’da Yeni Demokrasi gazetesi çalışanı Ertan Çıta İstanbul’da[26]; 16 Kasım’da Anadolu Kültür Derneği’ne yapılan operasyonlar sonucunda Bianet’in kurucusu Çiğdem Mater İstanbul’da[27]; 21 Kasım’da TRT Genel Müdürlüğü önünde UNESCO Dünya Televizyon Günü nedeniyle gerçekleştirmek istediği basın açıklamasına polis müdahalesi sonrası Haber-Sen Genel Sekreteri Burak Ustaoğlu Ankara’da[28];24 Kasım’da Özgürlükçü Demokrasi gazetesi çalışanı Zinet Aşan gazete dağıtımı sırasında Mersin’de[29]; haber takibi yapan Evrensel muhabiri Serhat Buğdaycı Adıyaman’da[30]; yine 24 Kasım’da Van merkezli bir soruşturma kapsamında gazeteci Suat Karagöz ev baskınıyla İstanbul’da; Yeni Yaşam gazetesi çalışanı Murad Karakaş ev baskınıyla Adana’da; Yeni Yaşam gazetesi dağıtımcısı Şükran Erdem, Mizgin Fendik, Naci Erdem, Özkan Akyürek ve Ferhat Duman’ın da aralarında bulunduğu toplam 42 kişi yine ev baskını sonucu Van’da[31] gözaltına alındılar.
Erkek: 51
Kadın: 5
OHAL İlanından Bu Yana Toplam Gözaltına Alınan Gazeteci Sayısı: 516
Hakkında Adli İşlem Yapılan Gazeteci Sayısı
Soruşturma Açılan Gazeteci Sayısı: 9
2 Kasım’da Fox TV sunucusu İsmail Küçükkaya hakkında “kamu görevlisine alenen hakaret” ve “Türkiye Cumhuriyeti kurum ve organlarını alenen aşağılamak” suçlarından 5 yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı.[32]
Birgün gazetesi Ankara Büro muhabirlerinden Nurcan Gökdemir’in, “Albayrak nereye o oraya” başlıklı AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak’a ilişkin haberlerine, “Cumhurbaşkanı’na hakaret”ten soruşturma açıldı.[33]
3 Kasım’da, 10 Ekim Ankara Katliamı’na dair ihmalleri haberleştiren Evrensel gazetesi Ankara muhabirleri Cem Gurbetoğlu ve Tamer Arda Erşin ile gazetenin Genel Yayın Yönetmeni Fatih Polat’a; Cumhuriyet gazetesi muhabiri Kemal Göktaş ve dönemin Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar’a 3’er yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı.[34]
5 Kasım tarihinde Eski Başbakan Binali Yıldırım ve oğulları, Cumhuriyet eski finans editörü ve muhabiri Pelin Ünker’e, “Paradise Papers” haberleri nedeniyle “kamu görevlisine hakaret” suçundan dava açtı.[35]
22 Kasım’da Gençlik ve Spor Bakanlığı, Anayurt gazetesi muhabiri Tamer Arda Erşin’in, “Ankara’nın göbeğinde cemaat mi yetiştirilecek?” başlıklı röportajına dava açtı.[36]
Hâkim Karşısına Çıkan Gazeteci Sayısı: 105
Hapis veya Para Cezası Alan Gazeteci Sayısı: 15
6 Kasım tarihinde, Evrensel’de yayınlanan, “Kirpi üreten medya patronu” başlıklı yazı nedeniyle açılan davada, Evrensel gazetesinin patron Ethem Sancak ve şirketi BMC Otomobil için toplamda 8 bin lira tazminat ödenmesine hükmetti.[37]
Gazeteci Hüsnü Mahalli hakkında sosyal medya paylaşımlarında ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği’ iddiasıyla açılan davanın karar duruşması 8 Kasım 2018 tarihinde görüldü. Mahkeme Hüsnü Mahalli’yi ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ suçundan 2 yıl 5 ay 5 gün ve ‘kamu görevlilerine hakaret’ suçlarından 1 yıl 8 ay 15 gün hapis cezası ile cezalandırdı.[38]
8 Kasım’da karikatürist Sefer Selvi ile Evrensel gazetesi eski Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Çağrı Sarı gazetede yayınlanan “Paradise Papers” konulu karikatür nedeniyle açılan tazminat davasında toplam 10 bin TL manevi tazminat cezası ile cezalandırdı.[39]
9 Kasım’da gazeteci Sedat Sur, Mardin Büyükşehir Belediyesi’ne atanan kayyım ile ilgili haberleri nedeniyle 11 ay 20 gün hapis cezası ile cezalandırdı.[40]
14 Kasım’da Zaman gazetesi eski başyazarı Ali Ünal’ı “örgüt kurmak ve yönetmek” suçundan 19 yıl 6 ay hapis cezası ile cezalandırdı.[41]
21 Kasım’da Kanun Hükmünde Kararname ile kapatılan, Kürtçe yayın yapan Azadiya Welat gazetesinin eski Yazı İşleri Müdürü İsmail Çoban, “zincirleme örgüt propagandası yapma” suçundan 5 yıl hapis ile cezalandırdı.[42]
22 Kasım’da Birgün gazetesi imtiyaz sahibi İbrahim Aydın, gazetede yayımlanan bir yazıda “cumhurbaşkanına hakaret edildiği” iddiasıyla açılan davanın karar duruşmasında 11 ay 20 gün hapis cezasına çarptırıldı.[43]
29 Kasım’da kapatılan Özgür Gündem gazetesi ile dayanışmak amacıyla başlatılan “Nöbetçi Genel Yayın Yönetmenliği” kampanyasına 16 Ocak 2018’de katılan gazeteci Ayşe Düzkan, Hüseyin Aykol, Mehmet Ali Çelebi, Hüseyin Bektaş ve Ragıp Duran’ın yargılandığı davada; gazeteci Hüseyin Aykol’a “Örgüt propagandası yapmak” iddiasıyla 3 yıl 9 ay, Hüseyin Bektaş, Mehmet Ali Çelebi, Ayşe Düzkan ve Ragıp Duran’a ise ayrı ayrı birer yıl 6’şar ay hapis cezası verildi.[44]
30 Kasım’da kapatılan Özgür Gündem gazetesinin Eş Genel Yayın Yönetmeni Eren Keskin ve Yazı İşleri Müdürü Reyhan Çapan’a, yargılandıkları davadan 100 bin lira para cezası verildi.[45]
Tahliye: 6
Kanun Hükmünde Kararname ile kapatılan Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı’na yönelik soruşturma kapsamında 2017 yılının Kasım ayında tutuklanan gazeteci Behram Kılıç, 1 Kasım 2018 günü çıkarıldığı mahkemece cezaevinden tahliye edildi.[46]
8 Kasım’da Sözcü gazetesi muhabiri Gökmen Ulu, yurt dışına çıkış yasağı konularak tahliye edildi.[47]
9 Kasım’da örgüt üyeliği ile suçlanan ve 7 aydır tutuklu olan Dersim-Munzur Radyo Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Çağrı yargılandığı davanın ilk duruşmasında tahliye edildi.[48]
14 Kasım’da Atılım gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Deniz Bakır, Türkiye’nin Afrin’e yönelik operasyonuna ilişkin açıklamaları gerekçesiyle tutuklu yargılandığı davanın görülen duruşmasının sonunda adli kontrol şartıyla tahliye edildi.[49]
20 Kasım’da tutuklu Haber-Sen Yöneticisi ve TRT Başkameramanı Binali Erdoğan, “Cumhurbaşkanı’na hakaret” suçlamasıyla yargılandığı davada tahliye edildi.[50]
21 Kasım’da KHK ile kapatılan Dicle Medya Haber Ajansı muhabiri Selman Keleş, ilk duruşmasında serbest bırakıldı.[51]
Tutuklama: 5
7 Kasım’da Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı üyesi ve çalışanı kişilere yönelik operasyon kapsamında gözaltına alınan gazeteci Behram Kılıç tutuklandı.[52]
9 Kasım’da gazeteci ve sanatçı Atilla Taş tutuklandı.[53]
17 Kasım’da Umut gazetesi editörü Özgür Sazlık, hakkında açılan bir soruşturma kapsamında tutuklandı.[54]
22 Kasım’da gazeteci Murat Aksoy yeniden tutuklandı.[55]
30 Kasım tarihinde Halkın Günlüğü gazetesinin eski Yazı İşleri Müdürü Serdar Kaya, tutuklandı.[56]
OHAL İlanından Bu Yana Toplam Tutuklu Gazeteci Sayısı: 214
Öldürülme, Fiziksel Şiddet, Tehdit ve Saldırı Girişimine Uğrayan Gazeteciler:
2 Ekim tarihinde Suudi Arabistan Başkonsolosluğu’nda öldürülen gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın cesedinin nerede olduğu sorusu Kasım ayı boyunca yanıtlanmadı. 1 Kasım’da Adalet Bakanı Abdülhanmit Gül, konunun aydınlatılması için Suudi yetkililerden iş birliği beklendiğini ifade etti.[57]
1 Kasım 2018 tarihinde Yürüyüş dergisi ve derginin yayına hazırlandığı Ozan Yayıncılık’ın İstanbul Gazi Mahallesi’nde bulunan ofisi polis tarafından basıldı.[58]
2 Kasım tarihinde Ulusal ve Aydınlık’ın Mersin Temsilcisi gazeteci Yusuf Çelik, Erdemli’de takip ettiği bir haber sırasında hem sözlü hem de fiziki saldırıya uğradı.[59]
2 Kasım 2018 tarihinde basında yer alan haberlerden, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Kuzey Suriye’deki Girê Spî (Tel Abyad) kentine yönelik top atışları nedeniyle gazeteciler Hawar Haber Ajansı muhabirleri Gülistan Mihemed ve İbrahim Ehmed’in yaralandığı öğrenildi.[60]
7 Kasım’da İstanbul Eminönü’nde bulunan tarihi Eirene Kulesi’ndeki tahribatı görüntülemek isteyen DHA’nın insansız hava aracına ateş açıldı.[61]
8 Kasım’da Şanlıurfa’nın Siverek ilçesinde Belediye Başkanı Resul Yılmaz’ın basın açıklamasında gazetecilerle arasında gerginlik yaşandı. Başkanı Yılmaz’ın “Bağırma lan” diye bağırması üzerine gazeteciler basın açıklamasını yarıda bırakarak makam odasını terk etti.[62]
20 Kasım’da Gazeteci Ali Tarakçı’yı, İstanbul Esenyurt’ta trafikte tartıştığı bir kişi bacağından tabancayla vurdu.[63]
21 Kasım’da Dünya Televizyon Gününde Ankara’da TRT önünde basın açıklaması yapmak isteyen Haber-Sen üyelerini engelleyen polis, Yol TV’nin yayınını da kesti. Yol TV muhabiri Özge Uyanık, polis tarafından darp edildi.[64]
23 Kasım’da Silivri Cezaevi’nde tutuklu bulunan HaberTürk editörü Oğuz Usluer’in saçları zorla kesildi.[65]
Erişim Engelleri: 29
Hürriyet Gazetesi Okur temsilcisi Faruk Bildirici’nin her hafta köşe yazılarında yer verdiği “Haftanın Engellenenleri”[66] bölümündeki verilere göre Kasım ayı içerisinde ayı en az 28 habere erişim engeli getirildi. 28 Kasım tarihinde Kocaeli Valiliği, Kuzey Marmara Otoyolu kapsamında inşaatı devam eden viyadüğün çökmesiyle ilgili haberlere yayın yasağı getirildiğini duyurdu. Kasım ayı içerisinde erişim engeli getirilen haber sayısı en az 29’a çıktı.[67] Kocaeli Valiliği’nin bir işçinin ölümüyle sonuçlanan habere yayın yasağına karşı Türkiye Gazeteciler Sendikası “Yayın yasaklarını kabul etmiyoruz” başlıklı bir açıklama yayınladı. Açıklamada “Böylesi üzücü bir olayın hemen arkasından daha işçiler enkazın altından çıkarılmamışken yayın yasağı getirilmesi, hele de bunun gazetecilik mesleğinin aşağılanarak yapılmasını reddediyoruz. Hâkimlerin, savcıların görevi gazeteciye nasıl haber yapacağını öğretmek değil bu iş cinayetini aydınlatmaktır. Gazeteciler söz konusu insan hayatı ve kamu çıkarı olduğu sürece yayın yasaklarına uymayacak gerçekleri halk ile buluşturacaktır.”[68] ifadeleri kullanıldı.
Gazete ve Haber Ajanslarına Yönelik Baskılar
1 Kasım tarihinde Vatan gazetesi, “Grubumuzun yeniden yapılandırma çalışmalarına istinaden 16 yıldır yayın hayatına devam eden Vatan gazetesi 1 Kasım 2018 tarihi itibarıyla artık Milliyet’in hafta sonu eki olarak okuyucusuyla buluşacaktır. Vatan’ın e-gazete uygulaması da devam edecektir. Gazete Vatan.com ise dijital ortamda yayınını sürdürecektir.”[69] açıklamasıyla yayın hayatından çekildi.
Gazeteci Ece Sevim Öztürk hakkında 15 Temmuz Darbe Girişimi ile ilgili yaptığı haberler gerekçe gösterilerek açılan davanın görülmesine 1 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. Savunmaların ardından mahkeme Ece Sevim Öztürk’ün tutukluluk halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 11 Aralık 2018 tarihine erteledi.[70]
Gazeteci ve foto-muhabir Çağdaş Erdoğan açılan davanın görülmesine 2 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. İddianamede Çağdaş Erdoğan’ın ‘örgüt üyesi olmak’ ve ‘örgüt propagandası yapmak’ iddialarıyla cezalandırılması isteniyor. Savunmaların ardından mahkeme, duruşmayı 26 Mart 2018 tarihine erteledi.[71]
Aralarında Demokratik Bölgeler Partisi ve HDP üyelerinin de bulunduğu 8’i tutuklu 21 kişi hakkında açılan davanın görülmesine 2 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme aralarında gazeteci Haydar Ergül’ün e bulunduğu 8 kişinin tutukluluk halinin devamına karar verdi ve duruşmayı 18 Ocak 2019 tarihine erteledi.[72]
4 Kasım’da Radyo Televizyon Üst Kurulu; Radyo Aktif, Işık FM, Rd Tek, Çorlu FM, Rd Ender, Enerji FM, Radyo Şeker, Samsun Klas FM, Körfez FM, Radyo Kocaeli Demokrat, Radyo 45, Mega FM, Radyo Eylül, Radyo Doğuş, Sevgi TV, Radyo Srt FM ve Zile Radyo Güneş’in yayın haklarını iptal etti.[73]
6 Kasım’da 1972 yılından bu yana aralıksız yayın yapan ANKA Haber Ajansı kapandı.[74] Gazeteci Altan Öymen’in kurucusu olduğu ANKA, birçok el değiştirmenin ardından son olarak Ataşehir Belediye Başkan Yardımcısı Kalender Özdemir’e satılmıştı.[75]
Sözcü gazetesi imtiyaz sahibi Burak Akbay, www.sozcu.com.tr sitesi Haber Müdürü Mediha Olgun, Mali İşler Müdürü Yonca Yücekaleli ve İzmir muhabiri Gökmen Ulu hakkında açılan davanın görülmesine 7 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. Savunmaların ardından mahkeme Mediha Olgun ve Gökmen Ulu hakkındaki yurt dışı yasağının kaldırılması talebinin reddine karar verdi ve duruşmayı 12 Mart 2019 tarihine erteledi.[76]
Gazeteci Kibriye Evren hakkında Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından hazırlanan iddianame kabul edildi. İddianamede Kibriye Evren’in ‘örgüt üyesi olma’ ve ‘örgüt propagandası yapma’ suçlarından cezalandırılması isteniyor.[77]
16 Kasım’da gazeteci Barış Yarkadaş, Osman Gökçek ile ilgili emniyete ifade verdi.[78]
Halkın Nabzı gazetesi Genel Yayın Yönetmeni ve Artı Gerçek yazarı İshak Karakaş’ın da aralarında bulunduğu 10 kişi hakkında, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Afrin’e yönelik askeri operasyonuna ilişkin sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek açılan davanın görülmesine 20 Kasım 2018 tarihinde devam edildi, duruşma 17 Ocak 2019 tarihine ertelendi.[79]
Mezopotamya Ajansı muhabiri Ahmet Kanbal hakkında Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Afrin’e yönelik askeri operasyonu ile ilgili haberi ve sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek açılan davanın görülmesine 20 Kasım 2018 tarihinde başlandı. Savunmaların ardından mahkeme duruşmayı 26 Şubat 2019 tarihine erteledi.[80]
Aralarında Etkin Haber Ajansı muhabiri Adil Demirci, Ezilenlerin Sosyalist Partisi üyesi Mesut Çeki ve Sosyalist Gençlik Dernekleri Federasyonu merkez yönetim kurulu üyesi Özge Doğan’ın da bulunduğu 12’si tutuklu 23 kişi hakkında açılan davanın görülmesine 20 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. Aralarında gazeteci Adil Demir’in de olduğu 6 kişinin tutukluluk halinin devamına karar verilen duruşma, 14 Şubat 2019 tarihine ertelendi.[81]
Evrensel gazetesi yazarı Yusuf Karataş hakkında DTK bünyesindeki faaliyetleri gerekçe gösterilerek açılan davanın görülmesine 21 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme savunmaların ardından Yusuf Karataş hakkındaki adli kontrol şartının kaldırılması talebinin kabulüne ve yurt dışı yasağının kaldırılması talebinin reddine karar verdi ve duruşmayı ileri bir tarihe erteledi.[82]
Aralarında gazeteciler Sibel Hürtaş, Hayri Demir, Özgürlükçü Demokrasi gazetesi çalışanı Barış Ceyhan ile İnsan Hakları Derneği MYK üyesi Nuray Çevirmen’in de olduğu 11 kişi hakkında Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Afrin’e yönelik askeri harekâtı ile ilgili sosyal medya paylaşımları ve yaptıkları haberler gerekçe gösterilerek açılan davanın görülmesine 22 Kasım 2018 tarihinde devam edildi, duruşma 22 Ocak 2019 tarihine erteledi.[83]
Cumhuriyet gazetesi muhabiri Pelin Ünker hakkında ‘Paradise Papers’ belgelerine ilişkin haberleri nedeniyle, Berat Albayrak ve Serhat Albayrak’ın şikâyeti açılan davanın görülmesine 22 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. Duruşma, 21 Şubat 2019 tarihine erteledi.[84]
22 Kasım tarihinde Kanun Hükmünde Kararname ile kapatılan Özgür Düşünce gazetesinin eski muhabiri Cihan Acar ile avukat Veysel Ok’un “Devletin yargı organlarını alenen aşağılama” suçlamasıyla yargılandıkları davanın görülmesine devam edildi.[85]
Yine 22 Kasım’da gazeteci-yazar Perihan Mağden ve gazeteci İnan Ketenciler’in “Cumhurbaşkanına hakaret” suçlamasıyla yargılandıkları davanın görülmesine devam edildi.[86]
23 Kasım’da yüzde 98 engelli olmasına rağmen yaklaşık 6 ay cezaevinde tutulan gazeteci Metin Duran, tutuksuz yargılandığı iki ayrı dava kapsamında Mardin Adliyesi’nde hâkim karşısına çıktı.[87]
26 Kasım tarihinde “Sözünü Esirgemeden” programında sunuculuk yapan Bahadır Kurbanoğlu Twitter hesabından İslamcı ve muhafazakâr yayın politikasına sahip olan Hilal TV’nin ekonomik koşullar nedeniyle canlı yayınlarını durduğunu paylaştı.[88]
KHK ile kapatılan Dicle Haber Ajansı muhabiri Şerife Oruç hakkında ‘örgüt üyesi olmak’ iddiasıyla açılan davanın görülmesine 27 Kasım 2018 tarihinde devam edildi, dava 26 Şubat 2019 tarihine erteledi.[89]
KHK ile kapatılan Özgür Gündem gazetesine destek için “Nöbetçi Genel Yayın Yönetmeliği” kampanyasına katıldıkları gerekçesiyle yönetmen Veysi Altay ve Hüseyin Sözügen hakkında açılan davanın görülmesine 29 Kasım 2018 tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı 16 Mayıs 2019 tarihine erteledi.[90]
Raporda Yararlanılan Kaynaklar
-
- Basın Raporu: “Kasım’da üç gazeteci tutuklandı, 32 gazeteciye dava açıldı” http://gazetekarinca.com/2017/12/basin-raporu-kasimda-uc-gazeteci-tutuklandi-32-gazeteciye-dava-acildi/
-
- Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Kasım 2018 İfade ve Basın Özgürlüğü İhlalleri Raporu. http://www.pressforfreedom.org/wp-content/uploads/2018/12/oib_kasim_2018_rapor.pdf
-
- Faruk Bildirici, “Haftanin Engellenenleri” http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/faruk-bildirici/
[1] 17 Ocak 2018 tarihinde Beyaz Saray’da Trump’a “bok çukuru ülkeler” konusunda soru sormaya çalışan muhabir, Trump tarafından kovulmuştu: https://www.evrensel.net/haber/343555/trump-cnn-muhabirini-oval-ofisten-kovdu Erişim Tarihi: 25 Ekim 2018.
[2] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[3] https://www.toplumsal.com.tr/medya/medyaya-baskinin-dozu-artiyor-h38490.html Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[4] https://dagmedya.net/2018/12/06/yaysat-faaliyetlerine-son-verdi/ Erişim Tarihi: 5 Kasım 2018.
[5] http://haber.sol.org.tr/medya/demiroren-yaysati-kapatiyor-gazete-dagitimi-tek-elde-toplanacak-tek-adres-damadin-agabeyi Erişim Tarihi: 3 Kasım 2018.
[6] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[7] https://www.gercekgundem.com/medya/53471/chp-kagit-devlet-politikasi-olmali Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[8] “Editör’den: Göklerde Şahin Gibiydik”, içinde Naber, 2018 / 01 Sayı. 08 s. 3.
[9] https://tgs.org.tr/gazeteler-dolarin-insafina-terk-edildi/ Erişim Tarihi: 22 Kasım 2018.
[10] https://tr.sputniknews.com/turkiye/201811121036098124-karar-gazetesi-ambargo-baski-aciklamasi/ Erişim Tarihi: 15 Kasım 2018.
[11] https://twitter.com/safaktimur Erişim Tarihi: 10 Kasım 2018.
[12] https://t24.com.tr/haber/siddet-failini-koruma-ve-emek-somurusu-iddialariyla-gundeme-gelen-dokuz8haberde-neler-oluyor,744346 Erişim Tarihi: 10 Kasım 2018.
[13] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[14] https://www.evrensel.net/haber/365501/turkuvaz-medyada-isten-atma Erişim Tarihi: 15 Kasım 2018.
[15] http://www.diken.com.tr/siddet-ve-hak-gaspi-suclamalari-yanitlar-dokuz8haberde-ne-oluyor/ Erişim Tarihi:
[16] https://www.gazetefersude.com/sendika-yoneticisi-gazeteci-habere-giderken-isten-cikartildi-28155.html Erişim Tarihi: 15 Kasım 2018.
[17] Erişim Tarihi: 15 Kasım 2018.
[18] http://www.medyaspot.com/haber/Tenkisat-dalgasi-Yeni-Asir-i-da-Vurdu/218543 Erişim Tarihi: 16 Kasım 2018.
[19] http://sendika62.org/2018/11/turkuvaz-medyada-isten-cikarmalar-suruyor-518227/ Erişim Tarihi: 17 Kasım 2018.
[20] http://sendika63.org/2018/11/turkuvaz-medyada-isten-cikarmalar-suruyor-518227/ Erişim Tarihi: 17 Kasım 2018.
[21] https://www.gazeteduvar.com.tr/gundem/2018/11/24/dogus-medyada-ayrilik/ Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[22] https://tihv.org.tr/02-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 10 Kasım 2018.
[23] https://www.gazeteduvar.com.tr/gundem/2017/11/01/gazeteci-sule-cizmeci-gozaltina-alindi/ Erişim Tarihi: 10 Kasım 2018.
[24] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[25] http://t24.com.tr/haber/gazeteci-ali-ergin-demirhan-serbest-birakildi,747314 Erişim Tarihi: 20 Kasım 2018.
[26] https://tihv.org.tr/16-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 20 Kasım 2018.
[27] https://www.kulturservisi.com/p/kultur-insanlarina-gozalti/ Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[28] https://www.evrensel.net/haber/366504/trt-onunde-basin-aciklamasi-da-cekim-de-yasak Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[29] http://gazetekarinca.com/2017/12/basin-raporu-kasimda-uc-gazeteci-tutuklandi-32-gazeteciye-dava-acildi/ Erişim Tarihi: 1 Aralık 2018.
[30] http://gazetekarinca.com/2017/11/adiyamanda-tutun-protestosuna-polis-mudahalesi-cok-sayida-gozalti-yaralilar-var/ Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[31] https://tihv.org.tr/24-26-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[32] http://www.diken.com.tr/bakan-kayanin-esinden-bylock-cikti-diyen-gazeteci-kucukkayaya-hapis-istemi/ Erişim Tarihi: 10 Kasım 2018.
[33] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[34] http://gazetekarinca.com/2017/11/10-ekim-katliamindaki-ihmallerin-haberini-yapan-gazetecilere-dava/ Erişim Tarihi: 10 Kasım 2018.
[35] http://www.pressforfreedom.org/wp-content/uploads/2018/12/oib_kasim_2018_rapor.pdf Erisim Tarihi: 14 Aralik 2018.
[36] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[37] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[38] https://tihv.org.tr/09-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 13 Kasım 2018.
[39] https://tihv.org.tr/09-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 13 Kasım 2018.
[40] https://tihv.org.tr/10-12-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 13 Kasım 2018.
[41] https://tihv.org.tr/15-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 20 Kasım 2018.
[42] https://tihv.org.tr/22-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 25 Kasım 2018.
[43] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[44] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[45] http://gazetekarinca.com/2017/11/eren-keskin-ve-reyhan-capana-100-bin-tl-ceza/ Erişim Tarihi: 1 Aralık 2018.
[46] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[47] http://gazetekarinca.com/2017/12/basin-raporu-kasimda-uc-gazeteci-tutuklandi-32-gazeteciye-dava-acildi/ Erişim Tarihi: 1 Aralık 2018.
[48] http://gazetekarinca.com/2017/12/basin-raporu-kasimda-uc-gazeteci-tutuklandi-32-gazeteciye-dava-acildi/ Erişim Tarihi: 5 Aralık 2018.
[49] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[50] https://www.evrensel.net/haber/338526/haber-sen-yoneticisi-binali-erdogan-serbest-birakildi Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[51] http://gazetekarinca.com/2017/11/8-aydir-tutukluydu-gazeteci-selman-keles-tahliye-edildi/ Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[52] http://gazetekarinca.com/2017/12/basin-raporu-kasimda-uc-gazeteci-tutuklandi-32-gazeteciye-dava-acildi/ Erişim Tarihi: 5 Aralık 2018.
[53] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 1 Aralık 2018.
[54] http://gazetekarinca.com/2017/12/basin-raporu-kasimda-uc-gazeteci-tutuklandi-32-gazeteciye-dava-acildi/ Erişim Tarihi: 5 Aralık 2018.
[55] https://tr.sputniknews.com/turkiye/201811221036278334-murat-aksoy-tutuklama/ Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[56] http://gazetekarinca.com/2017/12/basin-raporu-kasimda-uc-gazeteci-tutuklandi-32-gazeteciye-dava-acildi/ Erişim Tarihi: 5 Aralık 2018.
[57] https://bianet.org/bianet/insan-haklari/202239-suudi-yetkililer-sorulara-yanit-vermediler Erişim Tarihi: 5 Kasım 2018.
[58] https://tihv.org.tr/02-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 10 Kasım 2018.
[59] http://www.pressforfreedom.org/wp-content/uploads/2018/12/oib_kasim_2018_rapor.pdf Erisim Tarihi: 14 Aralik 2018.
[60] https://tihv.org.tr/03-05-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 10 Kasım 2018.
[61] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[62] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[63] http://gazetekarinca.com/2017/11/gazeteci-ali-tarakciya-silahli-saldiri/ Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[64] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişm Tarihi: 30 Kasım 2018.
[65] http://gazetekarinca.com/2017/11/ohalde-cezaevleri-silivride-tutuklu-gazetecinin-saclari-zorla-kesildi/ Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[66] http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/faruk-bildirici/yetersiz-bilgi-41008550 Erişim Tarihi: 5 Kasım 2018, http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/faruk-bildirici/ama-ne-son-dakika-41015977 Erişim Tarihi: 12 Kasım 2018, http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/faruk-bildirici/medyaya-yeni-kaynak-41023315 Erişim Tarihi: 19 Kasım 2018, http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/faruk-bildirici/gazetecilerin-en-meraki-41030853 26 Kasım 2018 Erişim Tarihi: 26 Kasım 2018.
[67] https://tihv.org.tr/30-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 3 Aralık 2018.
[68] https://tgs.org.tr/yayin-yasaklarini-kabul-etmiyoruz/ Erişim Tarihi: 1 Aralık 2018.
[69] https://www.sde.org.tr/degerlendirme/haftanin-medya-ve-sivil-toplum-degerlendirmesi-1-9-kasim-2018-haberi-8207 Erişim Tarihi: 15 Kasım 2018.
[70] https://tihv.org.tr/02-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 10 Kasım 2018.
[71] https://tihv.org.tr/03-05-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 10 Kasım 2018.
[72] https://tihv.org.tr/03-05-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 10 Kasım 2018.
[73] http://gazetekarinca.com/2017/11/rtuk-17-medya-kurulusunun-yayin-haklarini-iptal-etti/ Erişim Tarihi: 10 Kasım 2018.
[74] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[75] https://www.sde.org.tr/degerlendirme/haftanin-medya-ve-sivil-toplum-degerlendirmesi-1-9-kasim-2018-haberi-8207 Erişim Tarihi: 15 Kasım 2018.
[76] https://tihv.org.tr/08-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 13 Kasım 2018.
[77] https://tihv.org.tr/15-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 20 Kasım 2018.
[78] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[79] https://tihv.org.tr/21-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 24 Kasım 2018.
[80] https://tihv.org.tr/21-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 24 Kasım 2018.
[81] https://tihv.org.tr/21-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 24 Kasım 2018.
[82] https://tihv.org.tr/22-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 25 Kasım 2018.
[83] https://tihv.org.tr/23-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 25 Kasım 2018.
[84] https://tihv.org.tr/23-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 25 Kasım 2018.
[85] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[86] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[87] https://www.gercekgundem.com/medya/53426/medyaya-baskinin-dozu-artiyor Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[88] https://twitter.com/bahadirkurbano/status/1067096163940294657 Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[89] https://tihv.org.tr/28-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 30 Kasım 2018.
[90] https://tihv.org.tr/30-kasim-2018-gunluk-insan-haklari-raporu/ Erişim Tarihi: 3 Aralık 2018.
